Roddam Narasimha Interview on Climate, Clouds etc Kannada

(This Kannada version of my original interview was translated by Amar Holegadde and published in Matukate 137 by Ninasam, Heggodu)

ತಾಪಮಾನ, ಮೋಡ, ಮಳೆ ಇತ್ಯಾದಿ: ರೊದ್ದಂ ನರಸಿಂಹ ಸಂದರ್ಶನ

ಸಂದರ್ಶಕ: ಶಿವಾನಂದ ಕಣವಿ,

ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ: ಅಮರ ಹೊಳೆಗದ್ದೆ

(ಪ್ರೊ. ರೊದ್ದಂ ನರಸಿಂಹ (1933-2020) ಅವರು ನಮ್ಮ ನಾಡಿನ ಹೆಸರಾಂತ ವೈಮಾಂತರಿಕ್ಷ ವಿಜ್ಞಾನಿ. ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ಮತ್ತು ಅಧ್ಯಯನ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಸುಪ್ರಸಿದ್ಧರಾಗಿದ್ದವರು. ದ್ರವಚಲನ ಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ವಿಮಾನ ನಿರ್ಮಾಣ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಪರಿಣತರು. ವಿಜ್ಞಾನ, ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ಸಂಬಂಧ ಕುರಿತೂ ಅಪರೂಪದ ಬರಹಗಳನ್ನು ಇವರು ಬರೆದಿದ್ದು, ಅಂಥ ಒಂದು ಪುಸ್ತಕವು ಕನ್ನಡದಲ್ಲೂ ಪ್ರಕಟಗೊಂಡಿದೆ (ವಿಜ್ಞಾನ-ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಅಕ್ಷರ ಪ್ರಕಾಶನ). ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು ಉನ್ನತ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಂಶೋಧನ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಇವರು ಈಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಮೋಡಗಳ ವಿಕಾಸ ಮತ್ತು ಚಲನೆಯ ಕುರಿತು ವಿಶೇಷ ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಪ್ರಸ್ತುತ ಸಂದರ್ಶನ ಈ ವಿಚಾರ ಕುರಿತದ್ದು. ಈ ವಿಷಯದಲ್ಲಿನ ಅಧ್ಯಯನವು, ಭಾರತದ ಮುಂಗಾರು ಹಾಗು ಜಗತ್ತಿನ ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ಅರಿಯಲು ತುಂಬ ಸಹಕಾರಿಯಾಗಿದೆ. ಸಂದರ್ಶಕರಾದ ಶಿವಾನಂದ ಕಣವಿ ಅವರು ಟಿಸಿಎಸ್‍ನ ಮಾಜಿ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರು, ಬೆಂಗಳೂರಿನ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಅಡ್ವಾನ್ಸ್‍ಡ್ ಸ್ಟಡೀಸ್‍ನಲ್ಲಿ ಬೋಧಕರು. ಈ ಬರಹದ ಅನುವಾದಕ ಅಮರ ಹೊಳೆಗದ್ದೆ ಪ್ರಸ್ತುತ ತುಮಕೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಎಂ.ಎ. ಓದುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.)

 

ಶಿವಾನಂದ ಕಣವಿ: ಮೋಡಗಳ ಅಧ್ಯಯನದೆಡೆಗೆ ನೀವು ಆಕರ್ಷಿತರಾಗಲು ಕಾರಣವೇನು? ಈ ಅಧ್ಯಯನದಿಂದ ಇನ್ನೂ ಬಗೆಹರಿಯದೇ ಇರುವ ವಿಷಯಗಳು ಯಾವುವು?

ರೊದ್ದಂ ನರಸಿಂಹ: ಮೋಡಗಳ ಚಲನವಲನವು, ಇಂದು ಪ್ರಧಾನವಾಗಿರುವ ಎರಡು ವಿದ್ಯಮಾನಗಳ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ. ಮೊದಲನೆಯದ್ದು, ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆ. ಈ ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ಮುಂಗಾಣುವಲ್ಲಿ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಅನಿರ್ದಿಷ್ಟತೆ ಎದುರಾಗುವುದೇ ಮೋಡಗಳ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ. ನೋಡಿ, ಹಸಿರುಮನೆ ಅನಿಲಗಳು ಹಾಗು ಇನ್ನಿತರ ಪದಾರ್ಥಗಳಿಂದಾಗಿ ವಾಯುಮಂಡಲದಲ್ಲುಂಟಾಗುವ ಬದಲಾವಣೆಗಳ ಕುರಿತು ಸಂಶೋಧಕರ ಅನೇಕ ಗುಂಪುಗಳು ವಿಶ್ವಾದ್ಯಂತ ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಸಿವೆ. ಆದರೆ, ಅವು ನುಡಿಯುವ ಭವಿಷ್ಯಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗದ ಸಂಗತಿಗಳೂ ಆಗೊಮ್ಮೆ ಈಗೊಮ್ಮೆ ಕಾಣ ಸಿಕೊಂಡಿವೆ. ಕಳೆದ ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳು ಇದಕ್ಕೆ ಉತ್ತಮ ಉದಾಹರಣೆ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, ‘ಅವೆಲ್ಲಾ ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಬಾರದ ಮಾದರಿಗಳು. ಅವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ನೀವೆಲ್ಲ ಬರಿದೇ ದಿಗಿಲೆಬ್ಬಿಸುವ ಹೇಳಿಕೆಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದೀರ. ಕಳೆದ 10 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯ ಕಾವು ಏಕೆ ಏರಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ನಿಮ್ಮಿಂದ ವಿವರಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ ಎಂದಮೇಲೆ, ನಿಮ್ಮ ಯಾವ ಮಾತುಗಳನ್ನು ನಂಬುವುದಾದರೂ ಹೇಗೆ?’ ಎಂದು ಪ್ರಶ್ನೆಮಾಡುವ ಸಂಶಯವಾದಿಗಳು ಇದ್ದೇ ಇರುತ್ತಾರೆ.

ಕಣವಿ: ಮೈಕಲ್ ಕ್ರೈಡನ್ ಎನ್ನುವವರು ಒಂದು ಕಾದಂಬರಿ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ (ಸ್ಟೇಟ್ ಆಫ್ ಫಿಯರ್, 2004 - ಅನುವಾದಕ). ಇದರ ಅರ್ಧಭಾಗದಷ್ಟು ಅವರು, ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆ ಎಂಬ ವಿಚಾರವನ್ನೇ ಕಟುವಾಗಿ ಟೀಕಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಓದಿದ್ದೀರಾ? ಕುತೂಹಲಕಾರಿಯಾಗಿದೆ.

ರೊದ್ದಂ: ಹೌದು, ಸಾಕಷ್ಟು ಕುತೂಹಲ ಹುಟ್ಟಿಸತ್ತೆ ಅದು. ನಿಜ ಹೇಳಬೇಕು ಅಂದರೆ, ಕೆಲವು ಭೌತವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಸಂಶಯವಾದಿಗಳೂ ಆಗಿದ್ದಾರೆ. ವಾಯುಮಂಡಲ ವಿಜ್ಞಾನ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಧೋರಣೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಅದು ಹೀಗಿದೆ - ‘ಕ್ಷಣ ಕ ವ್ಯತ್ಯಯಗಳು/ ಏರಿಳಿತಗಳು ಆಗಾಗ ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ ಎನ್ನುವುದೇನೋ ನಿಜ. ಆ ಎಲ್ಲಾ ವ್ಯತ್ಯಯಗಳನ್ನು ಮುಂಗಾಣಬಲ್ಲೆವು ಎಂದೇನು ನಾವು ವಾದಿಸುತ್ತ ಇಲ್ಲ. ಆದರೆ, ಒಂದು ವ್ಯತ್ಯಯ ಉಂಟಾದ ಬಳಿಕ, ಏನು ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ನಾವು ವಿವರಿಸಬಲ್ಲೆವು. ಭೂಮಿಯ ತಾಪಮಾನ ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ ಏರುವುದನ್ನಾಗಲಿ ಅಥವಾ, ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾಗುವುದನ್ನಾಗಲಿ ಈ ಕ್ಷಣ ಕ ವ್ಯತ್ಯಯವು ತಡೆಹಿಡಿಯಲಾರದು’.

ಕಣವಿ: ಭೂಮಿಯ ತಾಪಮಾನ ಏರುತ್ತಿರುವುದು ಖಚಿತವಾಗಿದೆಯೇ?

ರೊದ್ದಂ: ಇದಕ್ಕೆ ಉತ್ತರ, ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ನೀವು ಯಾರಲ್ಲಿ ಕೇಳುತ್ತೀರಿ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ. ವಾಯುಮಂಡಲ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಇದೊಂದು ಖಚಿತ ವಿದ್ಯಮಾನ ಎಂದೇ ನಂಬಿದ್ದಾರೆ. ವಿವರಣೆಯ ಸೂಕ್ಷ್ಮಗಳನ್ನು ಮರೆತು, ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾಗುತ್ತಿರುವುದನ್ನೊಮ್ಮೆ ಸುಮ್ಮನೆ ಅವಲೋಕಿಸಿ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ನೋಡಿ, ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‍ನಲ್ಲಿ (ಉತ್ತರಧ್ರುವದಲ್ಲಿ) ಮಂಜುಗಡ್ಡೆಗಳು ಕರಗುತ್ತಾ ಇವೆ. ಇದನ್ನು ಯಾರೂ ಅನುಮಾನಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ, ಸಾಕ್ಷ್ಯಗಳು ಅಷ್ಟು ಬಲವಾಗಿವೆ. ಇಲ್ಲ, ಹವಾಮಾನ ವೈಪರೀತ್ಯಗಳನ್ನೇ ನೋಡಿ. ಅವು ಮರುಕಳಿಸುವುದು ಹೆಚ್ಚುತ್ತಲೇ ಇದೆ, ಇದಕ್ಕೆ ಬಲವಾದ ಸಾಕ್ಷ್ಯಗಳೂ ಇವೆ. ವಿಜ್ಞಾನದ ಮಾದರಿಗಳು ಏನು ಹೇಳುತ್ತವೆಯೋ ಅದಕ್ಕೆ ಸರಿಹೊಂದುತ್ತವೆ ಈ ವೈಪರೀತ್ಯಗಳು. ಇಲ್ಲಿ ಒಂದು ಅಂಶವನ್ನು ಗಮನಿಸಬೇಕು. ಸರಾಸರಿಯಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ಬದಲಾವಣೆಗಿಂತ ವಿಪರೀತಗಳಲ್ಲುಂಟಾಗುವ ಬದಲಾವಣೆಯು ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ, ಒಂದು ಡಿಗ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣಭಾಗದಷ್ಟು ಕಾವು ಏರುಪೇರಾದರೆ, ಅದು ಮಳೆಯ ಸರಾಸರಿ ಮೊತ್ತದ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, ಆ ಒಟ್ಟೂ ಕಾಲಮಾನದಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ಅತಿವೃಷ್ಟಿ ಹಾಗು ಅನಾವೃಷ್ಟಿಯನ್ನು ಅದು ಪ್ರಭಾವಿಸುತ್ತದೆ. ಕಳೆದ ಇಪ್ಪತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಮುಂಗಾರನ್ನು ನೀವು ಗಮನಿಸಿದರೆ, ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಬಗೆಯ ವೈಪರೀತ್ಯವು ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಉಂಟಾಗುತ್ತಲೇ ಇದೆ ಎನ್ನುವುದು ನಿಮಗೆ ಗೊತ್ತಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿಯೇ, ಭೂಮಿಯ ತಾಪಮಾನ ಏರಿಕೆನ್ನು ಕಡೆಗಣ ಸುವುದು ಅಪಾಯಕಾರಿ ಎಂದು ವಾಯುಮಂಡಲ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಎಚ್ಚರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹೀಗಿದ್ದೂ, ನಾನು ಆಗಲೇ ಹೇಳಿದ ಹಾಗೆ, ಈ ವಿದ್ಯಮಾನವನ್ನು ಅಲ್ಲಗಳೆಯುವವರೂ ಇದ್ದಾರೆ, ಅವರಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಹೆಸರಾಂತ ಭೌತವಿಜ್ಞಾನಿಗಳೂ ಇದ್ದಾರೆ. ಕಣವಿ: ಭೂವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು, ಕಡಲುವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಏನು ಹೇಳ್ತಾರೆ ಇದರ ಬಗ್ಗೆ..? ರೊದ್ದಂ: ನನ್ನ ಪ್ರಕಾರ, ಬಹುತೇಕ ಭೂವಿಜ್ಞಾನಿಗಳಿಗೆ ಈ ವಿದ್ಯಮಾನ ವಾಸ್ತವ ಎಂದು ಮನವರಿಕೆ ಆಗಿದೆ.

ಕಣವಿ: ಹಾಗಾದರೆ, ಯಾರಿಗೆ ಮನವರಿಕೆ ಆಗಿಲ್ಲ?

ರೊದ್ದಂ: ದೊಡ್ಡ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಉದ್ಯಮಪತಿಗಳಿಗೆ!

ಕಣವಿ: ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ?

ರೊದ್ದಂ: ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಭೌತವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಸಣ್ಣ ಗುಂಪಿದೆ. ಅವರು ಬಹಳ ವಿಶಿಷ್ಟರು ಆದರೆ ಈ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ಅಷ್ಟೇ ಸಂದೇಹಪಡುವವರು. ಏನೂ ಅರಿಯದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳವರು ಎಂದು ನಾನು ಹೇಳುತ್ತಿಲ್ಲ. ಭೌತವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅವರು ಮಾಡುವ ರೀತಿಯಿದೆಯಲ್ಲ, ಅದು ಅವರನ್ನು ಈ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ಸಂದೇಹವಾದಿಗಳನ್ನಾಗಿಸಿದೆ. ಭೌತವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಒಂದು ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ, ಹೌದು ಅಥವಾ ಇಲ್ಲ ಎಂಬ ಎರಡೇ ಉತ್ತರಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಭೌತವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಖಚಿತ ಸಾಕ್ಷ್ಯಗಳನ್ನು ಬೇಡುತ್ತಾರೆ. ಭೂಮಿಯ ತಾಪಮಾನ ಏರಿಕೆಯ ಕುರಿತು ಅವರ ಸಂದೇಹವನ್ನು ಅವರ ಮಾತುಗಳಲ್ಲೇ ವಿವರಿಸುವುದಾದರೆ - ‘ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾಗುತ್ತಿರುವುದಕ್ಕೆ ಯಾವ ಖಚಿತ ಸಾಕ್ಷ್ಯಗಳೂ ಇಲ್ಲ. ಹವಾಮಾನದಲ್ಲಿ ಏರಿಳಿತಗಳು ಯಾವತ್ತಿಗೂ ಇದ್ದದ್ದೇ. ಇದು ತಿಳಿದ ವಿಚಾರವೇ. ಇದರಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಏನೂ ಇಲ್ಲ. ಇನ್ನು, ಈ ಏರಿಳಿತದ ಗುಣವು ಮಹತ್ತರವಾಗಿ ಬದಲಾಗಿದೆ ಎನ್ನುವುದಕ್ಕೂ ಯಾವ ನಿಖರ ಸಾಕ್ಷ್ಯಗಳಿಲ್ಲ’. ಆದರೆ, ಹವಾಮಾನದ ವಿಪರೀತಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸುವವರು ಹೇಳುವ ಮಾತೇ ಬೇರೆ. ಸಾಕ್ಷ್ಯಗಳು ಬಲಗೊಳ್ಳುತ್ತಲೇ ಇವೆ ಎಂದವರು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಇದ್ದದ್ದಕ್ಕಿಂತ ಈಗ ಸಾಕ್ಷ್ಯಗಳು ಬಲವಾಗಿವೆ.

ಕಣವಿ: ಸರಿ. ಆದರೆ ಈ ನಿರ್ಣಯವು, ಕಳೆದ 100 ವರ್ಷಗಳ ನಂಬಲರ್ಹವಾದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನಷ್ಟೇ ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ತಾನೆ? 

ರೊದ್ದಂ: ನೀವು ಹೇಳಿದ್ದು ನಿಜ. ಅದೇ ಸಮಸ್ಯೆಯಾಗಿರುವುದು. ವಾದ, ಪ್ರತಿವಾದ ಹೀಗೆ ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತದೆ. ಆದರೂ, ಮೋಡದ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲರು ಏಕಾಭಿಪ್ರಾಯ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಹವಾಮಾನದ ಮಾದರಿಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವ ಅಂಶವು ಅತಿದೊಡ್ಡ ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಬಲ್ಲದು? ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ನಿಸ್ಸಂಶಯವಾಗಿ ಮೋಡಗಳು ಎಂದು ಉತ್ತರಿಸಬಹುದು. ಅದರಲ್ಲೂ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ, ಮೋಡಗಳ ಹಾಗು ಕಿರಣಗಳ ನಡುವಿನ ಅಂತರ್-ಕ್ರಿಯೆಗಳೇನಿವೆ ಅವು ಅನಿಶ್ಚಿತವಾಗಿವೆ, ಸಂಕೀರ್ಣವಾಗಿಯೂ ಇವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಹಗಲಿನಲ್ಲಿ ಮೋಡಕವಿದಿದ್ದರೆ ಹವಾಮಾನ ತುಸು ಹೆಚ್ಚೇ ತಂಪಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಏಕೆಂದರೆ, ಸೂರ್ಯನ ಕಿರಣಗಳನ್ನು ಮೋಡಗಳು ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಪುಟಿಸುವುದರಿಂದ ಆ ಕಿರಣಗಳು ಭೂಮಿಯನ್ನು ಸರಿಯಾದ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ತಲುಪಲಾರವು. ಆದರೆ, ಮೋಡಕವಿದ ಇರುಳು ತುಸು ಹೆಚ್ಚೇ ಬೆಚ್ಚಗಿರುತ್ತದೆ. ಏಕೆ? ರಾತ್ರಿ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನೇನು ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, ಭೂಮಿಯಿಂದ ಹೊಮ್ಮುವ ಉಷ್ಣ-ಕಿರಣ (ಇನ್ಫ್ರಾರೆಡ್ ಕಿರಣ) ಮೋಡಗಳಿಂದ ಮರಳಿ ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಪುಟಿಯುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ, ಮೋಡಕವಿದ ಇರುಳು ಬೆಚ್ಚಗಿದ್ದರೆ, ಮೋಡಕವಿದ ಹಗಲು ತಂಪಗಿರುತ್ತದೆ. ಮೋಡಗಳು ಕಿರಣದೊಂದಿಗೆ ಯಾವ ಬಗೆಯ ಅಂತರ್-ಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿರುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವುದಕ್ಕೆ ಇದು ಉತ್ತಮ ನಿದರ್ಶನವಾಗಿದೆ. ಇನ್ನೂ ಹಲವು ಪರಿಣಾಮಗಳಿವೆ. ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ, ಇಂಥಾ ಅಂತರ್-ಕ್ರಿಯೆಗಳೇ ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಗೆ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರಣ ಎನ್ನಬಹುದು. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮುಂಗಾರಿನ ಕುರಿತು ಆಸಕ್ತಿ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಆಸಕ್ತಿ ವಿಶ್ವದಾದ್ಯಂತ ಈಗ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಲೇ ಇದೆ. ಕಳೆದ 20 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಬೇರೆಬೇರೆ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಮುಂಗಾರು ಮಾದರಿಯ ಹವಾಮಾನವನ್ನು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ತೀರ ಇತ್ತೀಚಿನವರೆಗೂ ಮುಂಗಾರು ಎಂದರೆ ಹಲವರ ಪ್ರಕಾರ ಭಾರತೀಯ ಮುಂಗಾರು ಎಂದಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಈಗ, ‘ಭಾರತೀಯ ಮುಂಗಾರು’ ಎಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಗುರುತಿಸುವ ಸನ್ನಿವೇಶ ಉಂಟಾಗಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ, ಈಗ ‘ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಮುಂಗಾರು’, ‘ಆಫ್ರಿಕಾದ ಮುಂಗಾರು’; ಹೀಗೆ ಬೇರೆಬೇರೆ ಮುಂಗಾರುಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ, ಅವೆಲ್ಲವೂ ಭಾರತೀಯ ಮುಂಗಾರಿನ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಹೋಲಬೇಕೆಂದೇನಿಲ್ಲ.

ಕಣವಿ: ಮುಂಗಾರು ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡಕ್ಕಷ್ಟೇ ಸೀಮಿತವೇ? ಅಥವಾ, ಏಷಿಯಾದ ಇನ್ನಿತರ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲೂ ಅದು ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆಯೇ?

ರೊದ್ದಂ: ಬೇರೆ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲೂ ಇವೆ ಆದರೆ, ಅವುಗಳ ಪ್ರಮಾಣ ಕಡಿಮೆ. ಮುಂಗಾರು ಎನ್ನುವುದಕ್ಕೆ ಈಗ ಹೆಚ್ಚು ಅರ್ಥವ್ಯಾಪ್ತಿ ಇರುವ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವೊಂದು ಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಮುಂಗಾರು ಎಂದರೆ ಗಾಳಿಯ ಪರಿಚಲನೆಯಲ್ಲಿ ಕ್ಷಿಪ್ರ ಸ್ಥಿತ್ಯಂತರ ಆಗುವುದು. ಸ್ವಿಚ್ ಆಗುವುದು. (ಯಾವುದರ ಪರಿಚಲನೆಯು ಸ್ವಿಚ್ ಆಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ರೊದ್ದಂ ಅವರು ಸ್ಪಷ್ಟ ಪಡಿಸಿಲ್ಲ. ಗಾಳಿಯದ್ದೇ ಇರಬೇಕು ಎಂದು ಸಂದರ್ಶನದ ಮುಂದಿನ ಭಾಗವನ್ನು ಓದಿ ಭಾವಿಸಲಾಗಿದೆ - ಅನುವಾದಕ). ಈ ಕ್ಷಿಪ್ರ ಸ್ಥಿತ್ಯಂತರವು ವರ್ಷದ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಆಗುತ್ತದೆ ಹಾಗು, ಪ್ರತಿವರ್ಷವೂ ಅದೇ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಆಗುತ್ತದೆ. ಇದೊಂದು ಆವರ್ತನ. ಭಾರತದ ನೈರುತ್ಯ ಮುಂಗಾರುವಿನ ಕುರಿತು ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಮೇ ತಿಂಗಳ ಕೊನೆ ಅಥವಾ, ಜೂನ್ ತಿಂಗಳ ಶುರುವಿನಲ್ಲಿ ಪರಿಚಲನೆಯು ಆರಂಭಗೊಂಡರೆ ಸರಿಸುಮಾರು ಸಪ್ಟೆಂಬರ್ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಅಂತ್ಯಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಈ ವಿದ್ಯಮಾನವು, ನೆಲ ಹಾಗು ಕಡಲಿನ ನಡುವಿನ ತಾಪಮಾನ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ. ಹಾಗಾಗಿ, ಗಾಳಿ ಪರಿಚಲನೆಯು ಋತುಬದ್ಧವಾಗಿ ಸ್ವಿಚ್ ಆಗುವುದೇ ಮುಂಗಾರು ಎಂದು 6 ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಿದರೆ, ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಬಾರಿ ಘಟಿಸುವುದನ್ನು ನಾವು ಮನಗಾಣಬಲ್ಲೆವು.

ಕಣವಿ: ಈ ಒಟ್ಟೂ ಗಾಳಿಯ ಪರಿಚಲನೆ ಏನಿದೆ, ಅದು ತೇವಾಂಶವನ್ನು ಹೊತ್ತು ತಂದಲ್ಲಿ ಮಳೆ ಆಗುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲವೇ?

ರೊದ್ದಂ: ಸರಿಯಾಗಿ ಹೇಳಿದಿರಿ. ಅದು ಕಡಲಿನ ಕಡೆಯಿಂದ ಬೀಸಿದಾಗ ತೇವಾಂಶವನ್ನು ಹೊತ್ತುತರುತ್ತದೆ, ಇದರಿಂದ ಮಳೆಯೂ ಬರುತ್ತದೆ. ಭಾರತದಂಥ ಮುಂಗಾರು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ, ಬಿಸುಪಿನ ಅಲೆಯನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿದರೆ, ಉಷ್ಣಾಂಶವೋ, ಗಾಳಿಯೋ ಆಸಕ್ತಿಯ ವಿಷಯ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಇಲ್ಲಿ ಏನಿದ್ದರೂ ಹೆಚ್ಚು ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ವಿಷಯ ಮಳೆ.

ಕಣವಿ: ಕಾಂಬೋಡಿಯ, ವಿಯಟ್ನಾಂ, ಲಾವೋಸ್ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ನೋಡಿದರೆ?

ರೊದ್ದಂ: ಅವೆಲ್ಲಾ ಏಷಿಯಾದ ಆಗ್ನೇಯ ಮುಂಗಾರಿನ ಪ್ರದೇಶಗಳು. ಇಲ್ಲಿದು ಅಲ್ಲಿಗೂ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. ನೀವು ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‍ನಲ್ಲಿ ವಾಸಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರೆ, ಮಳೆ ಎನ್ನುವುದು ಮುಖ್ಯ ವಿಷಯವೇ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆ ಪ್ರತಿದಿನವೂ ಮಳೆ ಸುರಿಯುತ್ತದೆ. ತುಂತುರು ಮಳೆ. ಹಾಗಾಗಿ, ಅವರು ಉಷ್ಣಾಂಶದ ಕುರಿತು ಹೆಚ್ಚು ತಲೆಕೆಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನಾವ್ಯಾರೂ ಉಷ್ಣಾಂಶದ ಕುರಿತು ಹೆಚ್ಚು ಚಿಂತಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ, ವಾತಾವರಣವು ಇಲ್ಲಿ ಬಹುತೇಕ ಬೆಚ್ಚಗೇ ಇರುತ್ತದೆ. ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಅನಿಶ್ಚಿತವಾಗಿರುವುದು ಮಳೆ. ಮಳೆಯನ್ನು ಮುಂಗಾಣುವುದು ಇದೆಯಲ್ಲ ಅದು ಅತ್ಯಂತ ಕಷ್ಟಕರವಾದದ್ದು. ಮಳೆಗಿಂತ ಸುಲಭವಾಗಿ ಉಷ್ಣಾಂಶ ಹಾಗು ಗಾಳಿ ಬೀಸುವುದನ್ನು ಮುಂಗಾಣಬಹುದು. ಮಳೆ ಎನ್ನುವುದು ಸ್ಥಳ ಹಾಗು ಕಾಲ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಮ್ಮ ಅನುಭವ ತೋರಿಸಿಕೊಟ್ಟಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಮಲ್ಲೇಶ್ವರಂನಲ್ಲಿ ಮಳೆಯಾಗುತ್ತಿದ್ದರೂ ಅದೇ ನಗರದ ಹಳೆ ಏಪೆರ್Çೀರ್ಟ್ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಅದೇ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮಳೆ ಇಲ್ಲದೇ ಇರಬಹುದು. ಹಾಗಾಗಿ, ಮಳೆಯು ಸ್ಥಳ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವೂ, ಕಾಲ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವೂ ಆಗಿದೆ. ಭೌತವಿಜ್ಞಾನದ ಎಲ್ಲಾ ಲೆಕ್ಕಗಳು ಮುಗಿದು ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಮಳೆ ಆಗುತ್ತದೆಯೋ ಇಲ್ಲವೋ ಎಂದು ತಿಳಿಸುವ ಹಂತವಿದೆಯಲ್ಲ, ಅದು ದುಸ್ಸಾಧ್ಯವಾದದ್ದು.

ಕಣವಿ: ತೇವಾಂಶ ಎನ್ನುವುದು ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಅದನ್ನು ನಾವು ಅಳೆಯಬಲ್ಲೆವು. ಯಾವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಇದು ಹನಿಬೀಳುತ್ತದೆ (ತೇವವು ಹನಿಗೊಳ್ಳುವುದು - ಕಂಡನ್ಸೇಶನ್. ಹನಿಯು ಭುವಿಗೆ ಬೀಳುವುದು - ಪ್ರೆಸಿಪಿಟೇಶನ್. - ಅನುವಾದಕ) ? ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಗೆ ಈ ಅರಿವಿನ ಕೊರತೆಯೇ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರಣವೇ?

ರೊದ್ದಂ: ಹೌದು. ಯಾವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಎಷ್ಟರಮಟ್ಟಿಗೆ ಹಾಗು ಎಲ್ಲಿ ತೇವಾಂಶವು ಹನಿಬೀಳುತ್ತದೆ ಎಂದು ಗುರುತಿಸುವುದು ಪ್ರಧಾನ ಅಂಶವೇ ಆಗಿದೆ. ಹನಿಬೀಳುವುದರ ಕುರಿತು ಭೌತವಿಜ್ಞಾನಿಗಳನ್ನು ಕೇಳಿದರೆ, ಇದರ ನಿಯಮವನ್ನು ನಾವು ಬಲ್ಲೆವು ಹಾಗು ಇದನ್ನು 100 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆಯೇ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಗಿತ್ತು ಎಂದು ಹೇಳಿಯಾರು. ಪ್ರತಿ ಒತ್ತಡದ ಅಂಕಿಗೂ, ಆವಿಯು ಹನಿಯಾಗಲು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಉಷ್ಣಾಂಶವಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಮೋಡಗಳ ಹುಟ್ಟನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಈ ನಿಯಮವಷ್ಟೇ ಸಾಕಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಮುಂಗಾರಿನಲ್ಲಿ, ಬೆಂಗಳೂರು ಹಾಗು ಭಾರತದ ಬಹುಪಾಲು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಹೇರಿದ/ಕುಪ್ಪೆ ಮೋಡಗಳು ನಿಜಕ್ಕೂ ಹರಿವಿನ ಮೋಡಗಳೇ ಆಗಿವೆ. ಇವು ನೆಲದ ಮೇಲಿನಿಂದಲೇ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುತ್ತ ಮೇಲಕ್ಕೆ ಸಾಗುತ್ತವೆ. ಹಾಗಾಗಿ, ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಉಷ್ಣ ಚಲನವಿಜ್ಞಾನವನ್ನಷ್ಟೇ ಒಳಗೊಂಡಿಲ್ಲ, ದ್ರವ್ಯ ಚಲನವಿಜ್ಞಾನವನ್ನೂ ಸಂಕೀರ್ಣವಾಗಿ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅಂದರೆ, ಉಷ್ಣ ಹಾಗು ದ್ರವ್ಯ ಚಲನವಿಜ್ಞಾನದ ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ, ಸ್ಥೂಲವಾಗಿ ನಾವು ಹೀಗೆ ಹೇಳಬಹುದು - ಮೋಡ ಸೃಷ್ಟಿಯ ಕೆಲಸ ನೆಲದ ಮೇಲಣ ಉಷ್ಣ ವಲಯದಿಂದಲೇ ಆರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಬಿಸಿಯಾದ ಎಲರು ಮೇಲಕ್ಕೆ ಸಾಗಿ, ಅದರಲ್ಲಿ ತೇವಾಂಶವಿದ್ದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೋ ಒಂದು ಹಂತದಲ್ಲಿ ಹನಿಗೊಳ್ಳುವ ಉಷ್ಣಾಂಶವನ್ನದು ತಲುಪಿ, ಹನಿಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.

ಕಣವಿ: ಅದು ಮತ್ತಷ್ಟು ತೂಕಗೊಂಡಾಗ ಕೆಳಗೆ ಬೀಳುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲವೇ?

ರೊದ್ದಂ: ಇಲ್ಲ ಇಲ್ಲ, ಅದು ಒಮ್ಮೆಲೆ ತನ್ನ ತೂಕವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ. ಎಲ್ಲಾ ಮೋಡಗಳು ಮಳೆ ತರಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಗಾಳಿಯ ಬೀಸು ತಕ್ಕಮಟ್ಟಿಗೆ ಬಲವಾಗೇ ಇದ್ದಲ್ಲಿ ಅದು ಆ ಹನಿಗಳನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಮೇಲಕ್ಕೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುತ್ತದೆ. ಹನಿಗೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಸಾಗುತ್ತ ಒಂದು ಹಂತದಲ್ಲಿ ಅಷ್ಟೂ ಆವಿಯು ನೀರಿನ ಹನಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಮಳೆಯಾಗಿ ಸುರಿಯಲು ಹನಿಗಳು ದೊಡ್ಡದಾಗಬೇಕು. ತನ್ನ ತೂಕದಿಂದಲೇ ನೆಲಕ್ಕೆ ಬೀಳುವಷ್ಟು ದೊಡ್ಡದು. ಸಣ್ಣದಾಗಿದ್ದ ಪಕ್ಷದಲ್ಲಿ ಹನಿಗಳು ನೆಲಕ್ಕೆ ಬೀಳುವುದಿಲ್ಲ, ಗಾಳಿಯು ಅವುಗಳನ್ನು ತನ್ನೊಂದಿಗೆ ಒಯ್ಯುತ್ತದೆ. ಹನಿಗಳು ಹಿರಿದಾಗಿದ್ದರೆ ಮಾತ್ರ ಅವು, 8 ಮೊಡದೊಳಗಿನ ಗಾಳಿಯ ಮೇಲ್ಚಲನೆಯ ಶಕ್ತಿಗೆ ಎದುರಾಗಿ, ಮೀರಿ ಕೆಳಕ್ಕೆ ಬೀಳುತ್ತವೆ. ಇನ್ನು, ಇಂದಿಗೂ ಇಡಿಯಾಗಿ ಅರ್ಥವಾಗದ ಹಲವು ಅಂಶಗಳು ಮಳೆಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪ್ರಭಾವಿಸುತ್ತವೆ. ಏಕೆಂದರೆ, ಮೋಡಗಳು ಹಾಗು ಅದರ ಹೊರಗಿನ ಗಾಳಿಯ ನಡುವಿನ ಅಂತರ್-ಕ್ರಿಯೆಯೇನಿದೆ, ಅದನ್ನು ತಿಳಿಯುವುದು ಬಹಳ ದುಸ್ತರ. ಈಗ ನೋಡಿ, ಒಳಗೆ ತೇವಾಂಶವುಳ್ಳ ಗಾಳಿಯಿದೆ ಹಾಗು ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಹೊರಗಿನ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಒಳಕ್ಕೆ ಹಾಯಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸೋಣ. ತೇವಾಂಶವು ಹನಿಯಾಗಿ ಬದಲಾಗಿದ್ದರು ಕೂಡ, ಈ ಹೊರಗಿನ ಒಣ ಗಾಳಿಯು ಮೋಡವನ್ನು ತೆಳುಗೊಳಿಸಿಬಿಡುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ, ಮೋಡಗಳಾಗುವುದು, ಹನಿಬೀಳುವುದು; ಇವೆಲ್ಲ ಇನ್ನೂ ಬಗೆಹರಿಯದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಾಗಿಯೇ ಉಳಿದಿವೆ.

ಕಣವಿ: ಮೋಡಗಳ ಒಳಗಿರುವ ತೇವದ ಗಾಳಿಯು ಮೇಲಕ್ಕೆ ಸಾಗುತ್ತ ಹಿಮಗಟ್ಟುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಆಲಿಕಲ್ಲು ಅಥವಾ ಹಿಮಹರಳುಗಳು ರೂಪುಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆಯೇ?

ರೊದ್ದಂ: ಇಲ್ಲಿ ಎರಡು ಸ್ತರ ಬದಲಾವಣೆಗಳು ಉಂಟಾಗಬಹುದು. ಆವಿಯಿಂದ ದ್ರವ್ಯವಾಗುವುದು ಒಂದು. ದ್ರವ್ಯದಿಂದ ಘನವಸ್ತುವಾಗುವುದು ಇನ್ನೊಂದು. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಬಾರಿ ಸ್ತರ ಬದಲಾವಣೆ ಆಗುತ್ತಲೂ ಮೋಡದೊಳಗೆ ಹರಿವಿನ ಲಕ್ಷಣಗಳು ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ. ಏಕೆಂದರೆ, ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದಿಷ್ಟು ಕಾವನ್ನು ಒಮ್ಮೆಲೇ ಆ ಹರಿವಿಗೆ ಉಣ ಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಾನು ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಸುತ್ತ ಬಂದಿರುವ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಈ ವಿಚಾರವೂ ಒಂದು. ಸರಿಯಾದ ಪ್ರಮಾಣದ ಕಾವನ್ನು, ಸರಿಯಾದ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಆ ಹರಿವಿಗೆ ಉಣ ಸಿದರೆ ಏನಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ತಿಳಿಯುವುದು. ಈ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ, ಹರಿವು ಮೋಡದಂತೆ ಕಾಣುವ ಹಾಗೆ ಮಾಡಬಹುದು.

ಕಣವಿ: ನೀವು ವಿವರಿಸಿದ ಈ ವಿದ್ಯಮಾನ, ಉಷ್ಣ ಹಾಗು ದ್ರವ್ಯ ಚಲನವಿಜ್ಞಾನದ ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆಯ ಕುರಿತು ಮಾತನಾಡಿದ್ದಿರಲ್ಲ, ಅದನ್ನೇ ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆಯೇ?

ರೊದ್ದಂ: ಹೌದು. ಆದರೆ, ಸರಿಯಾದ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಕಾವನ್ನು ಉಣ ಸಬೇಕು. ಪ್ರಯೋಗಗಳ ಆಧಾರದಲ್ಲಿ ನನ್ನ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಏನೆಂದರೆ, ನೀರು, ಎಣ್ಣೆ, ಪಾದರಸ ಮುಂತಾದ ಯಾವುದೇ ದ್ರವ್ಯದಲ್ಲಿ ಮೋಡದ ಹರಿವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಬಹುದು, ಮೋಡವು ರಚನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು, ಅಂದರೆ, ಪುಕ್ಕದ ಆಕೃತಿಯೊಂದು ಮೂಡುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ನೋಡಬಹುದು. 9 ಆದರೆ ಒಂದು ಷರತ್ತಿದೆ; ಉಣ ಸುವ ಕಾವಿನ ಪ್ರಮಾಣವು ಆ ದ್ರವ್ಯದ ಹರಿವಿನ ಶಕ್ತಿಯ ಪ್ರಮಾಣದೊಂದಿಗೆ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಅನುಪಾತದಲ್ಲಿರಬೇಕು. ಇದನ್ನು ನೀವು ಸಾಧಿಸಿದಿರೋ, ಬಾನಿನಲ್ಲಾಗುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗೆ ತೀರ ಹತ್ತಿರವಾದ ವಿದ್ಯಮಾನವನ್ನು ನೀವು ಕಾಣಬಲ್ಲಿರಿ. ನೀರಿನ ಹನಿಗಳ ಮೋಡವು ಕೂಡ, ಆ ಪುಕ್ಕದ ಆಕೃತಿಯೊಂದು ಮೂಡುತ್ತದಲ್ಲ, ಅದರ ಒಂದು ವಿಶೇಷ ಬಗೆಯೇ ಆಗಿದೆ. ಇದು ನಮ್ಮ ತೀರ್ಮಾನ. ನಮ್ಮ ಪ್ರಕಾರ ಮೋಡವೊಂದು ಆ ಪುಕ್ಕದ ಆಕೃತಿಯ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಹಂತ. ಅದಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತ ಜೀವಿತಾವಧಿ ಇದೆ. ನಾನು ಪ್ರಯೋಗಾಲಯದಲ್ಲಿ, ಕಂಪ್ಯೂಟರಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತ ಬಂದಿದ್ದೇನೆ. ಅದು ಬಹಳ ಮೋಜಿನ ಕೆಲಸ, ತುಂಬ ಖುಷಿ ಕೊಟ್ಟಿದೆ. ನಾವು ದಿನನಿತ್ಯ ಏನೆಲ್ಲ ನೋಡುತ್ತೇವೆ, ಯಾವೆಲ್ಲವನ್ನು ಬೆರಗಿನಿಂದ ಕಾಣುತ್ತೇವೆ ಮತ್ತು ಪ್ರೀತಿಸುತ್ತೇವೆ ಅವೆಲ್ಲವನ್ನು ನಾವಿನ್ನೂ ಸರಿಯಾಗಿ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಂಡಿಲ್ಲ ಎಂಬ ವಿಷಯ ಬಹಳಷ್ಟು ಜನರಿಗೆ ಆಶ್ಚರ್ಯಕರ ಸಂಗತಿಯಾಗಿದೆ.

ಕಣವಿ: ಮೋಡಗಳ ರಚನೆಯು ಅವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾದದ್ದು, ಚಿಟ್ಟೆ ಪರಿಣಾಮಕ್ಕೆ ಒಳಗಾದದ್ದು, ಸಿಕ್ಕಾಪಟ್ಟೆ ಗೊತ್ತಿರದ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡದ್ದು; ಹೀಗೆ ಕಾರಣಗಳನ್ನೊಡ್ಡಿ ಅವುಗಳ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನೇ ಕೈಚೆಲ್ಲಿದ್ದಾರಲ್ಲ ಬಹಳಷ್ಟು ಮಂದಿ. (ಚಿಟ್ಟೆ ಪರಿಣಾಮ - ಇದು ಅವ್ಯವಸ್ಥೆ ಸಿದ್ಧಾಂತದ --ಖೇಯಾಸ್ ಥಿಯರಿ, ಪಾರಿಭಾಷಿಕ ಪದ. ಇಲ್ಲಿ, ಒಂದು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಕೊನೆಯ ಸ್ಥಿತಿಗಳು ಮೊದಲ ಸ್ಥಿತಿಗಳನ್ನು ಎಷ್ಟು ಅವಂಬಿಸಿರುತ್ತವೆ ಎಂದರೆ, ಮೊದಲ ಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲುಂಟಾಗುವ ಅತಿಸಣ್ಣ ಬದಲಾವಣೆಯು ಕೊನೆಯ ಸ್ಥಿತಿಗಳನ್ನು ನೆಲಬಾನಂತರದಷ್ಟು ಬದಲಾಯಿಸಿಬಿಡುತ್ತವೆ. ಈ ಪರಿಣಾಮವನ್ನೇ ಚಿಟ್ಟೆ ಪರಿಣಾಮ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ - ಅನುವಾದಕ).

ರೊದ್ದಂ: ನೀವು ಗುರುತಿಸಿದ್ದು ನಿಜ. ಮೋಡಗಳ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಅಧ್ಯಯನ 1960ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಶುರುವಾಯಿತು. ಬಹಳ ಸರಳವಾದ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ದುರಾದೃಷ್ಟವಶಾತ್, 1970ರ ದಶಕಕ್ಕೆ ಬರುವ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಆ ಸರಳ ಪ್ರಯೋಗಗಳು ಮೋಡಗಳಂತೆ ವರ್ತಿಸುತ್ತಿಲ್ಲ ಎಂದು ಮನಗಾಣಲಾಯಿತು. ಹೀಗಾಗಿ, ಪ್ರಯೋಗಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಮೋಡದ ಹರಿವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಕಡಿಮೆಯಾದವು. ಆದರೆ, ಸಂಶೋಧಕರು ಎಲ್ಲಿ ಬಿಟ್ಟಿದ್ದರೋ ಅಲ್ಲಿಂದ ನಾವು ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿದೆವು. 10 1980ರಲ್ಲಿ, ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಭಾರತೀಯ ವಿಜ್ಞಾನ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ (ಐ.ಐ.ಎಸ್‍ಸಿ) ನನ್ನ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಕೂಡೆ ಒಂದು ಪ್ರಯೋಗಕ್ಕೆ ಕೈಹಾಕಿದೆ. ಜಿ ಎಸ್ ಭಟ್ ಆ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲಿಗನಾಗಿದ್ದ (ಪ್ರಸ್ತುತ ಅವರು ಐ.ಐ.ಎಸ್‍ಸಿಯ ಸಿಎಓಎಸ್ ವಿಭಾದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರು). ಆ ಪ್ರಯೋಗ ಸಾಕಷ್ಟು ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಹೊರಗೆಡವಿತು. ಅಲ್ಲಿಂದ ಮೊದಲ್ಗೊಂಡು ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೂ ನಾನು ಒಂದಲ್ಲಾ ಒಂದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮೋಡಗಳ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿರುವೆ. ಪ್ರತಿ ಬಾರಿ ಪ್ರಯೋಗ ನಡೆಸಿದಾಗಲೂ, ಮೋಡವನ್ನು ಹೋಲುವ ಹರಿವಿನ ಸೃಷ್ಟಿಗೆ ನಾವು ಮತ್ತಷ್ಟು ಹತ್ತಿರ ಬರುತ್ತಲೇ ಇದ್ದೇವೆ. ನಮ್ಮ ನೀರಿನ ತೊಟ್ಟಿಯಲ್ಲೀಗ ಮೋಡದ ಹಲವು ಪ್ರಕಾರಗಳನ್ನು ಮರುಸೃಷ್ಟಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ. ಈ ಹಂತ, ಹಲವು ಜನರನ್ನು ಇತ್ತ ಗಮನ ಹರಿಸುವಂತೆ ಮಾಡಿದೆ. ಸದ್ಯ ನನ್ನ ಆಸಕ್ತಿ, ಆ ಎಲ್ಲದರ ವಿವರಗಳನ್ನು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‍ನಲ್ಲಿ ತರಿಸುವುದು. ಪ್ರಯೋಗಾಲಯದಲ್ಲಿ ಆ ಎಲ್ಲಾ ಸ್ಥಿತಿಗಳನ್ನು, ಅಂದರೆ, ಆವಿ, ಹನಿಗೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಮುಂತಾದವುಗಳನ್ನು ಮರುಸೃಷ್ಟಿಸುವುದು ಇದೆಯಲ್ಲ, ಅದು ಬಹಳ ಕಷ್ಟದ ಕೆಲಸ. ಪ್ರಯೋಗಾಲಯದಲ್ಲಿ ಅಣ ಗೊಳಿಸುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಬಹಳ ದೊಡ್ಡದಾಗಿರಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲವಲ್ಲ. ಆದರೆ, ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‍ನಲ್ಲಿ ಆ ಸಮಸ್ಯೆ ಎದುರಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಒಂದು ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ, ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಬಳಸುವುದರಿಂದ ನನಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಿಗಲಿದೆ. ಸೂಪರ್ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‍ನ ವೇಗಕ್ಕೆ ನನಗೆ ಪ್ರವೇಶ ದೊರೆತಿರಬೇಕಷ್ಟೆ. ಸದ್ಯಕ್ಕೆ ನಾವು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‍ನಲ್ಲಿ ಮೋಡಗಳ ಪ್ರತ್ಯನುಕರಣೆಯನ್ನು (ಸಿಮುಲೇಶನ್) ಮಾಡುತ್ತಲಿದ್ದೇವೆ.

ಕಣವಿ: ನೀವು ಯಾವ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಬಳಸುತ್ತಲಿದ್ದೀರಿ?

ರೊದ್ದಂ: ಅದೊಂದು ದೊಡ್ಡ ಸಮಸ್ಯೆ. ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಸಿಎಸ್‍ಐಆರ್ ಫೋರ್ತ್ ಪ್ಯಾರಡಾಯ್ಮ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ (ಸಿಎಸ್‍ಐಆರ್ - 4ಪಿಐ) (ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಹಳೆಯ ಹೆಸರು ಸಿಎಂಎಂಎಸಿಎಸ್ - ಸಿಎಸ್‍ಐಆರ್ ಸೆಂಟರ್ ಫಾರ್ ಮ್ಯಾಥಮಾಟಿಕಲ್ ಮಾಡೆಲಿಂಗ್ ಆಂಡ್ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್) ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಅನ್ನು ತರಿಸಿಕೊಂಡಿತ್ತು. ಅದರಲ್ಲಿ ನಾನು ಸಾಕಷ್ಟು ಲೆಕ್ಕಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದೆ. ಆದರೆ, ಅದೂ ಈವಾಗ ಸಾಕಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ. ಪೂಣೆಯ ಐಐಟಿಎಂ (ಇಂಡಿಯನ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಟ್ರಾಪಿಕಲ್ ಮೆಟೆರಾಲಜಿ) ಅಲ್ಲಿ ಶಕ್ತಿಯುತವಾದ ಕಂಪ್ಯೂಟರೊಂದಿದೆ. ಐಐಎಸ್‍ಸಿ ಅಲ್ಲಿ ಕ್ರೇ ಎಂಬ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಇದೆ. ಇವೆರಡರಲ್ಲೂ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಲೆಕ್ಕಗಳನ್ನು ಮಾಡುತೆ ್ತೀನೆ.

ಕಣವಿ: ನನ್ನದೊಂದು ತರಲೆ ಪ್ರಶ್ನೆ ಇದೆ. ನಮ್ಮಲ್ಲಿ, ಸುದೀರ್ಘ ಪರಂಪರೆಯುಳ್ಳ ಪಂಚಾಂಗ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇದೆ. ಹವಾಮಾನದ ಆಗುಹೋಗುಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲೂ ಅದನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದೇ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಅದು ಕೃಷಿ ಆರ್ಥಿಕತೆಗೆ ಬಹಳ ಮುಖ್ಯ ಅನಿಸಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಹವಾಮಾನ ಇಲಾಖೆಯಿಂದ ಕಳೆದ 100 ವರ್ಷಗಳ ನಂಬಲರ್ಹ ಮಾಹಿತಿಯು ಈಗ ದೊರೆಯುವುದರಿಂದ, ಹವಾಮಾನದ ವಾಸ್ತವಾಂಶಗಳನ್ನು ಪಂಚಾಂಗದ ಭವಿಷ್ಯತ್-ವಾಣ ಯೊಂದಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿ ನೋಡಬಹುದಲ್ಲವೇ? ಅವೆರಡರ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧ ಹಾಗು ಪಂಚಾಂಗ ನುಡಿಯುವ ಕಣ ಯ ನಿಖರತೆಯನ್ನು ಒರೆಗೆ ಹಚ್ಚಬಹುದಲ್ಲ?

ರೊದ್ದಂ: ಮಳೆಯನ್ನು ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿಟ್ಟು ನೋಡುವುದಾದರೆ, ಅವೆರಡರ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧ ಬಹಳ ಶಿಥಿಲವೆಂದೇ ಹೇಳಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಉದಾಹರಣೆ ಕೊಡುತ್ತೇನೆ. ಮೈಸೂರು ಅರಸು ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ, ಮಹಾರಾಜರ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹದಿಂದ ಒಂಟಿಕೊಪ್ಪಲು ಪಂಚಾಂಗವನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಪಂಚಾಂಗವು ರೇಖಾಂಶವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದ್ದು. ಹಾಗಾಗಿ, ಆ ಪಂಚಾಂಗವು ಇಡೀ ಕರ್ನಾಟಕಕ್ಕೆ ನಿಖರವಾಗಿ ಅನ್ವಯಿಸುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯೇ ಇರದು. ಹೀಗೆಂದ ಮಾತ್ರಕ್ಕೆ, ಪಂಚಾಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವ ಜ್ಞಾನವೂ ಇರಲಿಲ್ಲ ಎಂದೇನಲ್ಲ. ಮಳೆಗಾಲವು ಗಾಲಿಯುರುಳಿನಂತೆ ಮರುಕಳಿಸುವಂಥದ್ದು ಎಂಬ ತಿಳಿವು ಅವುಗಳಲ್ಲಿತ್ತು. ವರ್ಷ (12 ತಿಂಗಳ ಅವಧಿ) ಪದದ ಮೂಲ ಅರ್ಥ ಮಳೆ ಎನ್ನುವುದೇ ಆಗಿದೆ. ಮಳೆಯು ಋತುಬದ್ಧವಾಗಿರುವಂಥದ್ದು - ವರ್ಷಕ್ಕೊಮ್ಮೆ ಬರುವಂಥದ್ದು. ಹಾಗಾಗಿ, 12 ತಿಂಗಳ ಅವಧಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಪದವೂ, ಮಳೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಪದವೂ ಒಂದೇ ಆಗಿದೆ. ಮಳೆಯು ಸರಿಸುಮಾರು ಮೂರರಿಂದ ನಾಲ್ಕು ತಿಂಗಳು ಇರುತ್ತದೆ ಎಂಬ ಸ್ಥೂಲ ತಿಳಿವೂ ಪಂಚಾಂಗಗಳಲ್ಲಿತ್ತು.

ಕಣವಿ: ಅಲ್ಲದೆ, ಆ ಆವರ್ತನಗಳ ನಡುವೆ ಹಲವು ನಕ್ಷತ್ರಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮಳೆಗಾಲದ ಬೇರೆಬೇರೆ ಹಂತಗಳಿಗೆ ಬೇರೆಬೇರೆ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು.

ರೊದ್ದಂ: ಹೌದು. ಅದು ಸತತ ಅನುಭವದಿಂದ ಪಡೆದ ಜ್ಞಾನ. ಸರಿಯಾಗಿದೆ ಕೂಡ. ಆದರೆ, ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಅದು ವ್ಯತ್ಯಾಸಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ, ಐಐಎಸ್‍ಸಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪ್ರಯೋಗ ನಡೆಸಿದೆ. ಅದು, ನೀವು ಯೋಚಿಸುತ್ತಿರುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಅರಿವನ್ನು ಬಳಸುವವರನ್ನಂತೂ ಅದು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ರೈತರನ್ನು ಮಾತನಾಡಿಸೋಣ ಹಾಗು ಯಾವ ರೀತಿಯ ಮುನ್ಸೂಚನೆಗಳನ್ನು ಅವರು ನೀಡುತ್ತಾರೆ ಎನ್ನುವುದುನ್ನು ಗಮನಿಸೋಣ ಎಂದು ಹೇಳಿದೆ. ಇದರ ಭಾಗವಾಗಿ ಕೆಲವು ರೈತರನ್ನು ಭೇಟಿಯಾಗಿ ಅವರನ್ನು ಐಐಎಸ್‍ಸಿಗೆ ಆಹ್ವಾನಿಸಿದ್ದೆವು. ಮೊಟ್ಟಮೊದಲನೆಯದಾಗಿ, ಹವಾಮಾನದ ಕುರಿತು ತಮ್ಮನ್ನು ಮಾತನಾಡಿಸಲು ಜನರು ಬಂದಿದ್ದಾರಲ್ಲ ಎಂದು ತಿಳಿದೇ ಅವರೆಲ್ಲರಿಗೂ ಬಹಳ ಸಂತೋಷವಾಗಿತ್ತು. ನಾನು ಅದಾಗಲೇ ಒಂದು ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ್ದೆ. ಹವಾಮಾನ ಇಲಾಖೆಯ ಎಲ್ಲಾ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳನ್ನು, ಮಳೆಯ ದಾಖಲಾತಿಗಳನ್ನು ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಅನುಸಾರದಲ್ಲಿ ಮರುವಿಂಗಡಿಸಿದ್ದೆ. ಆ ಎಲ್ಲದರ ಮಾಹಿತಿ ಸಿಎಓಎಸ್ (ಸೆಂಟರ್ ಫಾರ್ ಅಟ್ಮಾಸ್ಫೆರಿಕ್ ಆಂಡ್ ಓಶಿಯಾನಿಕ್ ಸೈನ್ಸಸ್, ಐಐಎಸ್‍ಸಿ) ಜಾಲತಾಣದಲ್ಲಿದೆ. ಇದನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ನಾವೆಲ್ಲ ಸುದೀರ್ಘವಾಗಿ ಮಾತನಾಡಿದೆವು. ಅಲ್ಲಿ ಮೂಡಿದ ಅಭಿಪ್ರಾಯವೇನೆಂದರೆ, ನಮ್ಮ ಯಾವುದೇ ಮುನ್ಸೂಚನೆಗಳು, ಅವನ್ನು ಹವಾಮಾನ ಇಲಾಖೆಗಳೇ ನೀಡಿರಲಿ ಅಥವಾ ಪಂಚಾಂಗವೇ ನೀಡಿರಲಿ, ಅಸಮರ್ಪಕವಾಗಿವೆ ಎಂದು.

ಕಣವಿ: ನಮ್ಮ ಹವಾಮಾನ ಇಲಾಖೆಯು ವಿವರವಾದ ಮುನ್ಸೂಚನೆಗಳನ್ನು ನೀಡುವುದಿಲ್ಲ. ಸಾಧಾರಣ, ಸಾಧಾರಣಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ, ಮುಂಗಾರು; ಇಷ್ಟನ್ನೇ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಯು.ಎಸ್ ನಲ್ಲಿ, ಮುಂದಿನ 12, 24, 48, 72 ಗಂಟೆಗಳ ಮುನ್ಸೂಚನೆಯನ್ನು ಬಹಳ ನಿಖರವಾಗಿ ಅಲ್ಲಿನ ಪ್ರತಿ ಪ್ರದೇಶಗಳೂ, ಪ್ರತಿ ಟಿವಿ ಚ್ಯಾನಲ್ಲುಗಳೂ ನೀಡುತ್ತವೆ. ಆದರೆ, ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹಾಗಿಲ್ಲ. ಇಲ್ಲಿ ಹವಾಮಾನ ಮುನ್ಸೂಚನೆಯು ತ್ರಾಸದಾಯಕವಾಗಿರಲು ಕಾರಣ ಏನು?

ರೊದ್ದಂ: ಇದು ಬಹಳ ಮುಖ್ಯವಾದ ಪ್ರಶ್ನೆ. ನೋಡಿ, ಯುರೋಪ್ ಹಾಗು ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕವಿರುವ ಮೇಲ್ಮಟ್ಟದ ಅಕ್ಷಾಂಶಗಳಲ್ಲಿ ಹವಾಮಾನದ ಚಲನವಲನಗಳು ಕೆಳಮಟ್ಟದ ಉಷ್ಣವಲಯಕ್ಕಿಂತ ಸರಳವಾಗಿವೆ. ಉಷ್ಣವಲಯದಲ್ಲಿ ಅವು ಹೆಚ್ಚು ಸಂಕೀರ್ಣವಾಗಿವೆ. ಮುಂಗಾರಿನ ಮುನ್ಸೂಚನೆಯಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟೀಷರು ಹಾಗು ಅಮೇರಿಕನ್ನರು ನಮಗಿಂತ ಉತ್ತಮರು ಎಂದೇನೂ ಅಲ್ಲ. ಅವರೂ ಆವಾಗಾವಾಗ ಗುರುತರ ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ನಾವೂ ತಪ್ಪು ಮಾಡುತ್ತಿರುತ್ತೇವೆ, ನಿಜ. ಆದರೆ, ಈ ಮಾತು ಅವರಿಗೂ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. ಇಡಿ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲೇ ಮುಂಗಾರಿನ ಕುರಿತು ಅತಿಹೆಚ್ಚು ಆಸಕ್ತಿ ಹೊಂದಿರುವವರು ನಾವಾಗಿದ್ದೇವೆ. ಏಕೆಂದರೆ, ನಮ್ಮ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು ಮುಂಗಾರನ್ನು ಬಹುವಾಗಿ ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ. ಇನ್ನು ಹಲವು ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿಯೂ ಮುಂಗಾರು ಅಧ್ಯಯನ ನಮಗೆ ಮುಖ್ಯ. ಹಾಗಾಗಿ, ಮುಂಗಾರು ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ನಾವು ಮುಂಚೂಣ ಯಲ್ಲಿರಬೇಕಾದ್ದು, ಪರಿಣತರಾಗಿರಬೇಕಾದ್ದು ಅತ್ಯಗತ್ಯ.  ಆದರೆ, ಭಾರತದ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಮೆದುಳುಗಳು ಮುಂಗಾರು ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳದೆ, ಪಶ್ಚಿಮ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ರೂಢಿಯಲ್ಲಿರುವ ಅಧ್ಯಯನ ವಿಷಯಗಳ ಹಿಂದೆಹಿಂದೆ ಸಾಗುತ್ತವೆ. ಆದರೆ, ಪಶ್ಚಿಮ ದೇಶಗಳು ತಮಗೆ ಯಾವುದು ಮುಖ್ಯವೋ ಅದನ್ನೇ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತವೆ! ಪಶ್ಚಿಮ ಜಗತ್ತಿನ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ತಮ್ಮ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಅವಲೋಕಿಸಿದಷ್ಟು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಭಾರತೀಯ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಸಮೂಹವು ತಮ್ಮ ದೇಶದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಅವಲೋಕಿಸಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಕೊಂಚ ಬದಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಒಂದನ್ನಂತೂ ಹೇಳಬಹುದು; ಭಾರತದಲ್ಲಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಇಡೀ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಸದ್ಯ ಇರುವ ಜ್ಞಾನದ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಮುಂಗಾರನ್ನು ಮುನ್ಸೂಚಿಸುವುದು ಇದೆಯಲ್ಲ, ಅದು ಬಹಳ ಕಷ್ಟದ ಕೆಲಸ. ಅಮೇರಿಕದಿಂದ ಅಜ್ಞಾತ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಕೋಡ್ಗಳನ್ನು ಎರವಲು ಪಡೆಯುವುದು ಮುಂತಾದ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಗಷ್ಟೇ ಭಾರತೀಯ ಪ್ರತಿಸ್ಪಂದನೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿದೆಯೇ ಹೊರತು, ಮುನ್ಸೂಚಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಅನುಭವವೇನು ಹೆಚ್ಚು ಶ್ರೀಮಂತವಾಗಿಲ್ಲ. ಅಮೇರಿಕದವರೇ, ‘ನಮ್ಮಿಂದ ಮುಂಗಾರನ್ನು ಮುಂಗಾಣುವುದು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ’ ಎನ್ನುತ್ತಾರಲ್ಲ!

ಕಣವಿ: ಎಲ್ ನೀನೊ ಮುಂತಾದ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳ ಕುರಿತು ಮಾತನಾಡುವುದಾದರೆ? ಎಲ್ ನೀನೋ ಭಾರತದ ಮುಂಗಾರಿನ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿದ್ದನ್ನು ಭಾರತೀಯ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಖುದ್ದು ಗಮನಿಸಿದರೇ? ಅಥವಾ, ಆ ವಿಷಯವನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಪಶ್ಚಿಮದಿಂದ ಎರವಲು ಪಡೆದರೇ?

ರೊದ್ದಂ: ಇದೊಂದು ಕುತೂಹಲ ಕೆರಳಿಸುವ ಪ್ರಶ್ನೆ. ಮೊದಮೊದಲಿಗೆ ಈ ವಿದ್ಯಮಾನವನ್ನು ಎಲ್ ನೀನೊ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಎಲ್ ನೀನೊಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಭೌತಿಕ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳನ್ನು ಮೊಟ್ಟಮೊದಲು ಗುರುತಿಸಿದವರು ಭಾರತೀಯ ಹವಾಮಾನ ಇಲಾಖೆಯ ಅಂದಿನ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾದ ಸರ್ ಗಿಲ್ಬರ್ಟ್ ವಾಕರ್, ಸರಿಸುಮಾರು 1915-20ರಲ್ಲಿ. ಆತ ಚಾಣಾಕ್ಷನಾಗಿದ್ದ. ಭಾರತಕ್ಕೆ ಬಂದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಆತನಿಗೆ ಹವಮಾನ ವಿಜ್ಞಾನದ ಕುರಿತು ಏನೇನೂ ಗೊತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಅದರೆಡೆಗೆ ಸಮ್ಮೋಹಿತನಾಗಿದ್ದ. ಆದರೆ, ಕೆಲವೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಆತ, ಮುಂಗಾರು ತುಂಬ ವಿಕ್ಷಿಪ್ತವಾದದ್ದು ಎಂಬ ತೀರ‍್ಮಾನಕ್ಕೆ ಬಂದ - ಇದರ ಚಲನಕ್ರಮವನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ಅರ್ಥೈಸಲು ಯಾರಿಂದಲೂ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದು ತಿಳಿದ. ‘ನಾನು ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರದ ಆಧಾರದಲ್ಲಿ ಮುನ್ಸೂಚನೆಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತೇನೆ’ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿ, ಹವಾಮಾನ ಇಲಾಖೆಗೆ ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಮುನ್ಸೂಚನಾ ವಿಧಾನವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದ.  ತೀರ ಇತ್ತೀಚಿನವರೆಗೂ, ವಾಕರ್‍ನ ತಾತ್ವಿಕ ಚಿಂತನೆ, ಅವನ ಸೂತ್ರ ಎಂದು ನಿಖರವಾಗಿ ಹೇಳುವುದಕ್ಕಿಂತ ಅವನ ತಾತ್ವಿಕ ಚಿಂತನೆ, ಭಾರತೀಯ ಹವಾಮಾನ ಇಲಾಖೆಯ ಮುನ್ಸೂಚನೆಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತಿತ್ತು, ನಿರ್ದೇಶಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಈಗ ವಸಂತ್ ಗೋವಾರಿಕರ್ ಅವರ ಮಾದರಿ ಎನ್ನುವುದು ಇದೆ. ಇದು, ವಾಕರ್ ಮಾದರಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ನಿಯತಾಂಕಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಆದರೂ, ತಾತ್ವಿಕ ಚಿಂತನೆ ಎರಡು ಮಾದರಿಗಳಲ್ಲೂ ಒಂದೇ ಆಗಿದೆ. ವಾಕರ್ ಕಂಡುಹಿಡಿದ ಹಲವು ವಿಚಾರಗಳಲ್ಲಿ, ಭಾರತದ ಮುಂಗಾರಿಗೂ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಲ್ಲಿ ಏನು ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೋ ಅದಕ್ಕೂ ನಿಕಟ ಸಂಬಂಧವಿದೆ ಎಂಬ ವಿಚಾರವೂ ಒಂದು. ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವಿದ್ದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಸುಲಭವಾಗಿಯೇ ಅದರ ವಸಾಹತುಗಳಿಂದ ಮಾಹಿತಿಗಳನ್ನು ಆತ ಪಡೆದುಕೊಂಡ. ಮಾಹಿತಿಯ ಮಿಕ್ಕ ಜಾಗತಿಕ ಜಾಲಗಳು ಆಗ ಬಲವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಆ ಮಾತು ಬೇರೆ. ಹೀಗೆ, ಪೋರ್ಟ್ ಡಾರ‍್ವಿನ್‍ನಲ್ಲೋ, ಪರ್ತ್ ಅಲ್ಲೋ ಗಾಳಿಯ ಒತ್ತಡವು ಉಂಟುಮಾಡುವ ಪರಿಣಾಮವು, ಮುಂದೊಂದು ದಿನ ಭಾರತದ ಮುಂಗಾರಿನ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಪ್ರಭಾವಿಸುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವಂಥ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದ. ಈ ವಿಚಾರವನ್ನು ಯಾರು ಕೂಡ ಚಿಂತಿಸಲೂ ಸಾಧ್ಯವಾಗದ ಸಂದರ್ಭ ಅದಾಗಿತ್ತು. ಮೋಡಗಳಿಂದಾಗಿ ಮುಂಗಾರು ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ, ಇಲ್ಲಿನ ಮುಂಗಾರಿಗೂ ದೂರದಲ್ಲೆಲ್ಲೋ ಇರುವ ಪರ್ತ್‍ನಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವುದಕ್ಕೂ ಯಾವ ಬಾದರಾಯಣ ಸಂಬಂಧ? ಎಂದು ಬಹುತೇಕರು ನಂಬಿದ್ದರು. ಜನರು ವಾಕರ್‍ನ ನಿಲುವುಗಳನ್ನು ಕಟುವಾಗಿ ಟೀಕಿಸಿದರು. ಆದರೆ, ವಿಪರ್ಯಾಸ ಏನೆಂದರೆ, ಆತ ಸತ್ತ ಎರಡೇ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಇನ್ನೂ ನಿಖರವಾದ ಮಾಪನಗಳಿಂದಾಗಿ ಅವನು ಸೂಚಿಸಿದ ಆ ಬಾದರಾಯಣ ಸಂಬಂಧ ನಿಜವೆಂದು ಸಾಧಿತಗೊಂಡಿತು! ಆ ಗೆಲುವನ್ನು ಕಾಣಲು ಪಾಪ ಅವನು ಬದುಕಿರಲಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲಿಗೆ ಆ ಸಂಬಂಧದ ಕುರಿತು ಯಾವ ಸಂಶವೂ ಉಳಿದಿರಲಿಲ್ಲ. ಇದೇ ವಿದ್ಯಮಾನವು ಬೆಳೆದು ಎಲ್ ನೀನೊ ಎನಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಭಾರತದ ಮುಂಗಾರು ಹಾಗು ಉತ್ತರ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳ ನಡುವಿನ ಯಾವ ನಂಟನ್ನು ವಾಕರ್ ತೊರಿಸಿದ್ದಾನೋ, ಅದು ಎಲ್ ನೀನೊವಿನ ಒಂದು ಸೂಚನೆ. ಈ ವಿದ್ಯಮಾನ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾಗಷ್ಟೇ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟಿದ್ದಲ್ಲ. ಕಣವಿ: ಈ ಅಟ್ಲಾಂಟಿಕ್ ತೂಗುವಿಕೆ (ಒಸಿಲೇಶನ್) ಇದ್ದಹಾಗೆ ಪೆಸಿಫಿಕ್ ತೂಗುವಿಕೆ ಎನ್ನುವುದು ಇದೆಯೇ? ರೊದ್ದಂ: ಹಾ, ಪೆಸಿಫಿಕ್ ತೂಗುವಿಕೆಗೆ ಎಲ್ ಸೊನಾ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ. ಎಲ್ ನೀನೊ ದಕ್ಷಿಣದ ತೂಗುವಿಕೆ (ಇಎನ್‍ಎಸ್‍ಓ). ಉತ್ತರ ಅಟ್ಲಾಂಟಿಕ್ ತೂಗುವಿಕೆ (ಎನ್‍ಎಓ) ಎಂಬ ಹೆಸರಿನದ್ದೂ ಒಂದಿದೆ. ಇನ್ನೂ ಹಲವು ತೂಗುವಿಕೆಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲಾಗಿದೆ. ತೂಗುವಿಕೆಯ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಮುನ್ಸೂಚನೆಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ನಿಖರವಾಗಿ ನೀಡಬಹುದು. ಈ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, ಅದಕ್ಕೂ ಮುಂಗಾರಿಗೂ ಇರುವ ನಂಟನ್ನು ಗುರುತಿಸಬಹುದು. ಇದನ್ನೇ ವಾಕರ್ ಮಾಡಿದ್ದು. ಈ ವಿದ್ಯಮಾನವನ್ನು ಪತ್ತೆಮಾಡಲಾಗಿದ್ದು ಭಾರತದಲ್ಲಲ್ಲವೇ? ಎಂದು ನೀವು ಕೇಳಬಹುದು. ಆದರೆ, ಭಾರತೀಯನಿಂದಲ್ಲ, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಹವಾಮಾನತಜ್ಞನಿಂದ. ಹೀಗಿದ್ದೂ ಒಂದು ವಿಷಯವನ್ನಂತೂ ಅಲ್ಲಗಳೆಯಲಾಗದು. ಅವನಿಗೆ ಹಲವು ಮಂದಿ ನೆರವಾಗಿದ್ದರಲ್ಲದೆ ಎಲ್ಲಾ ಲೆಕ್ಕಗಳನ್ನು ಭಾರತೀಯರೇ ಮಾಡಿದ್ದರು.

ಕಣವಿ: ಭಾರತೀಯ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಶೋಧನ ಸಂಸ್ಥೆಯು (ಇಸ್ರೋ) ಹವಾಮಾನ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಕಳಿಸಿತ್ತು. ಕಡಲಿನ ಮೇಲ್ಮೈ ತಾಪಮಾನ, ಮುಂತಾದ ಅಂಶಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ಅವುಗಳ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿತ್ತು. ಆ ಉಪಗ್ರಹಗಳಿಂದ ಏನಾದರು ಸಹಾಯ ಆಗಿದೆಯೇ?

ರೊದ್ದಂ: ಹೌದು, ದೊಡ್ಡ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಆಗಿದೆ. ಕಣ ್ಣಗೆ ಕಟ್ಟುವಂಥ ಉದಾಹರಣೆ ಬೇಕೆಂದರೆ ಬಿರುಗಾಳಿಗಳ ಮುನ್ಸೂಚನೆಯನ್ನೇ ನೋಡಬಹುದು. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಒದಿಶಾದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಚಂಡಮಾರುತವೊಂದು ಅಪ್ಪಳಿಸಿತ್ತು. ಇದರ ಪಥಗತಿಯನ್ನು ಹವಾಮಾನ ಇಲಾಖೆ ಸರಿಯಾಗಿಯೇ ಮುಂಗಂಡಿತ್ತು. ಏಕೆಂದರೆ, ಅವರ ಬಳಿ ಉಪಗ್ರಹದಿಂದ ದೊರೆತ ಸಮಗ್ರ ಮಾಹಿತಿ ಇತ್ತು. ಹೀಗಾಗಿ, ಆ ಬಿರುಗಾಳಿಯ ಜಾಡನ್ನು, ಅದರ ಹುಟ್ಟಿದಾರಭ್ಯದಿಂದಲೂ ಗುರುತಿಸಲಾಯಿತು. ನಿಮಗೆ ನೆನಪಿರಬಹುದು. ಕಳೆದ ಬೃಹತ್ ಚಂಡಮಾರುತದಲ್ಲಿ ಸಾವಿರಾರು ಜನರು ಸತ್ತಿದ್ದರು. ಆದರೆ, ಈ ಸಲದ ಒದಿಶಾ ಚಂಡಮಾರುತದಲ್ಲಿ ಸತ್ತವರು ಹತ್ತೋ ಇಪ್ಪತ್ತೋ ಮಂದಿಯಷ್ಟೇ. ಇಷ್ಟಲ್ಲದೆ, ಉತ್ತರಾಖಂಡದ ಕೇದರನಾಥದಲ್ಲಿ ಉಂಟಾದ ಮೇಘಸ್ಫೋಟವನ್ನು ಅದು ಘಟಿಸುವ ಮುನ್ನವೇ ನಮ್ಮ ಹವಾಮಾನ ಇಲಾಖೆ ಬಯಲಿಗೆ ಎಳೆದಿತ್ತು. ಆದರೆ ದುರದೃಷ್ಟವಶಾತ್ ನಮ್ಮ ಯಾವ ಸರಕಾರಿ ಇಲಾಖೆಗಳೂ ಅದನ್ನು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಪರಿಗಣ ಸಲಿಲ್ಲ. ಈ ನಡೆ ದೊಡ್ಡ ಅನಾಹುತಕ್ಕೆ ದಾರಿಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. ಈ ಕಹಿ ಘಟನೆಯನ್ನು ನೆನಪಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಅಧಿಕಾರವರ್ಗದವರಾಗಲಿ, ರಾಜಕಾರಣ ಗಳಾಗಿ ಒದಿಶಾ ಚಂಡಮಾರುತದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸರಿಯಾದ ಏರ್ಪಾಡಿಲ್ಲದೆ ಸಿಕ್ಕಿಹಾಕಿಕೊಳ್ಳಲು ಬಯಸಲಿಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ, ಹವಾಮಾನ ಇಲಾಖೆಯ ಮುನ್ನೆಚ್ಚರಿಕೆಯನ್ನು ಅವರೆಲ್ಲ ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಪರಿಗಣ ಸಿದರು ಹಾಗು, ಈ ಕಾರಣದಿಂದ ಸಾವು-ನೋವಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯೂ ಕಡಿಮೆಯಾಯಿತು. ಇವೆಲ್ಲವು ಏನು ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ ಅಂದರೆ, ನಾವು ಅಲ್ಪಾವಧಿಯ ಮುನ್ಸೂಚನೆಗಳನ್ನು ನೀಡುವುದರಲ್ಲಿ ಪರಿಣ ತರಾಗುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ಡಾಪ್ಲರ್ ರೆಡಾರ್‍ಗಳು ಅಲ್ಪಾವಧಿ ಮುನ್ಸೂಚನೆಗಳನ್ನು ನೀಡಲು ನೆರವಾದರೆ, ಒಂದು ಬಿರುಗಾಳಿಯ ಒಟ್ಟೂ ಜೀವಿತ ವರ್ತುಲವನ್ನು ಅರಿಯಲು ಉಪಗ್ರಹಗಳು ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ. ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲೂ ಅವು ಸಹಾಯಕ್ಕೆ ಬರುವವು. ಈ ಎಲ್ಲಾ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು, ಕಳೆದ 20-30 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವೆಲ್ಲ ಬದಲಾವಣೆಗಳು ಆಗಿವೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ನಾವು ಅರಿಯಬಲ್ಲೆವು.

ಕಣವಿ: ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಮಾದರಿಗಳು ಸಹಾಯಕ್ಕೆ ಬಂತೇ?

ರೊದ್ದಂ: ಎರಡು ದಿನಗಳ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಮಾದರಿಗಳು ನೆರವಿಗೆ ಬಂತು. ಆದರೆ, ನಿರೀಕ್ಷಿತ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ನೆರವಾಗಿಲ್ಲ. 

ಕಣವಿ: ಉನ್ನತ ಅಕ್ಷಾಂಶಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಬಳಸುವುದು ಸುಲಭವೇ?

ರೊದ್ದಂ: ಸ್ಥೂಲವಾಗಿ ನೋಡಿದರೆ ಸುಲಭ ಅಂತಲೇ ಕಾಣ ಸುತ್ತದೆ. ಉಷ್ಣವಲಯದ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಮಾದರಿಗಳಲ್ಲಿ ನಮ್ಮನ್ನು ಅವಕ್ಕಾಗಿಸಿದ್ದು ಮೋಡಗಳು. ಉನ್ನತ ಅಕ್ಷಾಂಶ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಕುಪ್ಪೆ ಮೋಡಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕಂಡುಬಾರವು. ಅವು ವಾಯುಮಂಡಲದ ಪರಿಚಲನೆಯನ್ನೂ ಪ್ರಭಾವಿಸವು. ಆ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಬಹುಪಾಲು ಸ್ಥಾವರ ಮೋಡಗಳು, ಚದುರಿದ ಮೋಡಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮೋಡಗಳ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ಹೆಚ್ಚೇ ಇದೆ. ನಾನು ಮೋಡಗಳ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿ ಹೊಂದಲು ಇದೇ ಕಾರಣ.

ಕಣವಿ: ಪ್ರೊ. ನರಸಿಂಹ ಅವರೇ, ತುಂಬು ಹೃದಯದ ಧನ್ಯವಾದ. ಈ ಮಾತುಕತೆ ನನಗೊಂದು ಕಲಿಕೆಯಾಯಿತು.

****************************************

 

My mother Shantadevi Kanavi - a tribute

 

My mother Shantadevi Kanavi - A Tribute

(Photo: Palashranjan Bhaumick)

Shantadevi Kanavi 

(Jan 12, 1933-May 22, 2020)

Short Bio

Shantadevi Kanavi, 87, was one of the leading short story writers in Kannada. She served Kannada literature for over six decades, from late '50s till recently. Her eight collections: Sanje Mallige, Bayalu Alaya, Maru Vichara, Jaatre Mugidittu, Kalachi bidda Paijana, Neelima Teera, Gandhi Magalu and Achcha Parimala and two volumes of collected short stories: Katha Manjari won thousands of literary hearts.

She was married to Chennaveera Kanavi a leading light in Kannada poetry. Thousands of students in Universities of Bengaluru, Mysuru, Kalaburagi and Dharwad studied and enjoyed her short stories in their text books. Her stories have been translated into English, Hindi, Tamil, Telugu and Malayalam.

She was honoured for her lifetime literary contribution by Kannada lovers with Karnataka Rajya Sahitya Akademi Gaurava Prashasti, Dana Chintamani Attimmabbe Purskara of Government of Karnataka, Honorary Doctorate from Karnataka State Akka Mahadevi Women’s University, B Sarojadevi Prashasti of Kannada Sahitya Parishat, ETV Paripurna Mahila Prashasti and many others. There have been several seminars and studies of her literary contribution by critics and students. “Onagabaradu odala chilume- Ed by Dr Shanta Imrapur and Dr K R Siddhagangamma” is a notable collection of 56 critical essays and analyses of her short stories by noted literary critics. 

My Avva -- A woman of substance

(A contribution to Shantadevi Kanavi commemorative volume, "Sanje Mallige"- Ed Veena Shanteshwar, Shanta Imrapur)

Shivanand Kanavi

I do not know whether an indestructible, eternal atma exists. My search for this elusive entity has not gone beyond that of poet V G Bhat’s, which reached a dead end at page 153 of Kittel's Dictionary. (see his poem "Aatmashodhane" ಆತ್ಮಶೋಧನೆ - V G Bhat, Akshara Hosa Kavya -Ed P Lankesh, page 56).

My scientific training tells me that the mind, emotions, memory, intellect; self awareness are all functions of the brain and cease to exist when the body stops functioning or what is medically called death. However a person's memories, imprints and influences endure in others' consciousness and life. So we can say a person "exists" in others' consciousness. When the person is a writer, artist, scientist, philosopher etc then she continues to influence her audience and admirers for several years and even centuries and hence live much beyond her times.

My mother’s rich literary work has been commented upon and has been read by thousands of people in Karnataka. Her kind, loving, empathetic and giving nature has been talked about by all those who came close to her; family, friends and even acquaintances.

So what should I write or recall in this remembrance ?

I would like to distance myself from my emotional binds with her as my loving Avva and examine her world outlook as revealed in her thoughts and actions, which certainly played a role in shaping mine too.

Avva had some very strong convictions which she practiced all her life. However she never tried to impose her convictions or her doubts, queries and skepticism on others.

She was not an atheist but all through her life she never went to a temple to worship any deity. She considered religion, faith and beliefs as private matters and not for public display. She practiced her own private meditation in the puja room.

She did not believe in astrology and never consulted an astrologer. Though not a science student her rationality kept her away from all the superstitions and rituals associated with astrology like Rahu kaala, Gruhana, good and bad omens, muhoort, Navagruha shanti, Shani's bad effects  etc etc.

She had developed a questioning, rational, scientific temper.

She respected all those who had taken up service to the less privileged in any form or shape. She respected all those Swamijis and religious leaders too who were engaged in such service. But she herself never went to any religious leader or Swamiji seeking moral or spiritual guidance or counsel.

The quality in any person she most abhorred even if they had other redeeming ones was false pride, arrogance and seeking publicity. She greatly admired all those who stood upright against injustice, defended the rights of the poor and oppressed men and women and told truth to power.

For her festivals were joyous occasions for family get together to enjoy good food and each other’s company and not necessarily for any specific rituals associated. During a festival or any other occasion at home, puja would be done by a family member and not by a priest.

When my parents had a decisive say in the conduct of marriages in the family they sanctified the union of the couple in the presence of family members with my father reciting some Vachanas of Sharanas of 12^th century. But when they did not have a say they left the conduct of the marriage to the wishes of the couple and happily blessed them. They did not wear their ideas and practices on their sleeves or impose it on others including their own children or their spouses.

Many people might say they are followers of so and so religion or belief system or faith but Avva liked the 12th century Vachanakaras because many of their thoughts coincided with her beliefs and practices now in the 20^th and 21^st century. Basically she had formed her own views and practiced them. She started reading up on Buddhism recently.

Her beliefs and practices were not those of her mother or father either. Her father’s vast home library had tons of Victorian English literature along with modern Kannada literature and also a large section on philosophy and metaphysics. Shri Aurobindo, Jiddu Krishnamurthi etc. jostled with Vachanakaras and Lingayat literature. Her parents revered Shri Aurobindo and Mother of Pondicherry but that did not influence her much.

The point I am making here is she was very much her own person. What she believed and practiced was arrived at by her own experience, reading, reflection and cogitation. So is my father but that is for some other time.

She was quite turned off by the sound and fury and public display of grief during a funeral. She observed it minutely in a village and based one of her famous stories "Antima samskara" on a village funeral. She also started investigating a realistic alternative to an elaborate funeral and she found it in the donation of one's body to medical research in a Medical College. She was emboldened by three of her relatives actually donating their body thus. However she did not insist on it when she was ill. Perhaps as a realist she might have realised that anyway she would not be around so what's the point in insisting on it. After all a funeral depends more on the beliefs of the family members than the person who has passed away !

She did not study beyond Matriculation. So when she received Doctorate Honoris Causa in 2014 from the Karnataka State Women’s University at Vijayapura (Bijapur) for her lifetime contribution to Kannada literature, I used to pull her leg that she jumped straight from Matriculation to D Litt!

She was a voracious reader from childhood till her end. In fact at her bedside even in her last days was "Jane Eyre" by Charlotte Bronte, which she must have been reading for the n’th time.

Her favourite writers were realists. Among the Europeans, she particularly loved Jane Austen, Bronte sisters Emily and Charlotte, Charles Dickens, George Eliot, Victor Hugo, Leo Tolstoy, O Henry, Guy de Maupassant, Anton Chekhov. My grandfather, Siddabasappa Gidnavar's home library also had a complete collection of Usha, Jaya Karnataka and Jeevana. They were the pioneering literary magazines of early 20th century that launched many a Kannada writer and she was perhaps the most avid user of his library.

 She had also read the pioneers of modern Kannada prose as well as her contemporaries: Masti Venkatesh Iyengar, Anakru, Niranjan, Basavraj Kattimani, Tarasu, Kuvempu, Bhyrappa, Shankar Mokashi Punekar, Shantinath Desai, Tejasvi, Lankesh, Gauramma, Vani, Triveni, Anupama, Vaidehi and many others. In her later years you would always find her with a book infront of the TV in the living room.

She loved realists, because she was a realist in her core personality.

Some critics have commented that in her stories at times the female protagonist does not overtly rebel, adjusts and accommodates. But that is what she found around her in her early years and as a realist writer her stories reflected that. And as women became more independent, emancipated and assertive around her in the latter half of 20th century her stories reflected that too.

She remained true to her realism all through and did not impose her wishes or aspirations or "ideology" on her characters.

As a mother she was remarkably liberal as well as frank and open. Once we became old enough to understand she would share with us the tight financial situation in the family and what kind of education we could afford etc. That put a lot of responsibility on us and I do not remember any one of us five children throwing tantrums for anything. As we grew up she exerted absolutely no pressure on us on the career we chose or the life partner we chose; belief systems, political leanings and activism or any other life choices. At the same time she was always available and willing if she found us tense or in need of help of any kind.

As I became a father and grandfather, I often wondered whether I came up to her high standards of parenting.

She was quite firm in her convictions though curious to know any alternative view if supported by evidence. My father is far more circumspect by nature. On the rare occasion where he took a public political stand and expressed his views in writings or interviews or actually participated in a protest, she totally stood by him. She saw his anguish before and during National Emergency of Smt. Indira Gandhi (1975-77); or Gokak Chaluvali (1981-82) or the protests regarding NRC, new citizenship laws etc. in 2019. She stood by him like a rock.

She refused to go centre stage and let her work speak for itself.

How can one be not influenced by such a woman of substance as a mother and loving counsel ? She continues to live in us all.

-----------------------------------------------

 

 

F C Kohli and Indian IT industry - Prajavani

(https://www.prajavani.net/op-ed/vyakti/father-of-the-indian-it-sector-faquir-chand-kohli-786915.html?)

ಭಾರತದ ಐ.ಟಿ. ಉದ್ಯಮದ ಭೀಷ್ಮ 

ಕರ್ಮಯೋಗಿ ಎಫ್‌.ಸಿ. ಕೊಹ್ಲಿ

ಶಿವಾನಂದ ಕಣವಿ

ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಕೊನೆಯ ಕ್ಷಣದವರೆಗೂ ಶ್ರಮಪಡುತ್ತಲೇ ಫಕೀರ್‌ ಚಂದ್‌ ಕೊಹ್ಲಿ (96) ಅವರು ನವೆಂಬರ್‌ 26ರಂದು ನಿಧನರಾದರು. 

ಅಕ್ಷರಶಃ ಮತ್ತು ಉಪಮಾತ್ಮಕ ಎರಡೂ ರೀತಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಅವರು ಮಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ವ್ಯಕ್ತಿ.

ಅವರು ಹುಟ್ಟಿದ್ದು, ಪ್ರಾಥಮಿಕ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ಪಡೆದದ್ದು ಖೈಬರ್ ಕಣಿವೆಯ ಹತ್ತಿರದ ಪೆಶಾವರದಲ್ಲಿ; ಲಾಹೋರ್‌ ಸರ್ಕಾರಿ ಕಾಲೇಜಿನಿಂದ ಭೌತವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಪದವಿ ಪಡೆದರು. 1944ರಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕಲ್‌ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌ ಕಲಿಕೆಗೆ ಕೆನಡಾದ ಕ್ವೀನ್ಸ್‌ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಸ್ಕಾಲರ್‌ಶಿಪ್‌ ಸಿಕ್ಕಿತು. ಅಮೆರಿಕದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಎಂಐಟಿಯಿಂದ ವಿದ್ಯುತ್‌ ಪಾವರ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿ ಪಡೆದರು. ಅವರು ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಸಂಗ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾಗಲೇ, ತವರಿನಲ್ಲಿ ಅವರ ಕುಟುಂಬವು ಆಸ್ತಿ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ದೇಶವಿಭಜನೆಯಿಂದಾಗಿ ಕಳೆದುಕೊಂಡು ನಿರಾಶ್ರಿತರಾದರು. ಆದರೆ ಭವಿಷ್ಯದತ್ತ ದೃಷ್ಟಿ ನೆಟ್ಟ ಕೊಹ್ಲಿ ಕುಟುಂಬವು ಸಿಟ್ಟು, ಸ್ವಮರುಕ ಮತ್ತು ಹಳೆಯ ನೆನಪುಗಳ ಕನವರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಚೈತನ್ಯವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳಲಿಲ್ಲ. 

೧೯೫೧ ರಲ್ಲಿ ಸ್ವದೇಶಕ್ಕೆ ಮರಳಿ ಬಂದ ಕೊಹ್ಲಿ ಅವರು ಮುಂಬೈಯಲ್ಲಿರುವ ಟಾಟಾ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್‌ ಕಂಪನಿಯ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮನ್ನು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡರು. ಡಿಜಿಟಲ್‌ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದ ಏಷ್ಯಾದ ಮೊದಲ ಮತ್ತು ಜಗತ್ತಿನ ಮೂರನೇ ಪಾವರ್ ಕಂಪನಿ ಎಂಬ ಹೆಗ್ಗಳಿಕೆಗೆ ಅವರ ನಾಯಕತ್ವದಲ್ಲಿ ಈ ಕಂಪನಿ ಭಾಜನವಾಯಿತು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿಯೇ ಮುಂಬೈ ನಗರಕ್ಕೆ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಅನಿರ್ಬಂಧಿತ ವಿದ್ಯುತ್‌ ಕಳೆದ ಅರ್ಧ ಶತಮಾನಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅವಧಿಯಿಂದ ಪೂರೈಕೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ. ಇದು ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌ ಸಿಟಿಯ ವಿದ್ಯುತ್‌ ಪೂರೈಕೆಗೆ ಸಮಾನ ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಉತ್ತಮ ಎಂದು ವಿದ್ಯುತ್‌ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಎಂಜಿನಿಯರ್‌ಗಳು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. 

50 ಮತ್ತು 60ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಕೊಹ್ಲಿ ಅವರು ಪಿ.ಕೆ. ಕೇಳ್ಕರ್‌ ಜತೆಗೂಡಿ ಬಾಂಬೆ ಮತ್ತು ಕಾನ್ಪುರದ ಐಐಟಿಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆಯ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದರು. ಎರಡೂ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ವಿದೇಶದ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳಲ್ಲಿದ್ದ ಭಾರತೀಯ ಬೋಧಕರನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡರು. ಭಾರತ ಮತ್ತು ಸಿಲಿಕಾನ್‌ ವ್ಯಾಲಿಯ ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕ್ರಾಂತಿಯಲ್ಲಿ ಐಐಟಿಗಳು ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿವೆ  ಎಂಬುದು ಜನಜನಿತ. ಈ ಎರಡೂ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಂದ ಬಂದ ಪ್ರತಿಭಾವಂತರಲ್ಲಿ ಹಲವರು ಟಾಟಾ ಕನ್ಸಲ್ಟೆನ್ಸಿ ಸರ್ವಿಸಸ್‌ನಲ್ಲಿ (ಟಿಸಿಎಸ್‌) ಕೊಹ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ಸೇರಿಕೊಂಡರು. 80ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಇನ್ಫೊಸಿಸ್‌ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಎನ್‌.ಆರ್‌. ನಾರಾಯಣಮೂರ್ತಿ ಮತ್ತು ನಂದನ್‌ ನಿಲೇಕಣಿ ಅವರೂ ಈ ಐಐಟಿ ಗಳಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಿದವರು. 

ವಿದ್ಯುತ್‌ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಬಳಸಿದ್ದನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ್ದ ಜೆ.ಆರ್‌.ಡಿ ಟಾಟಾ ಅವರು, ಕೊಹ್ಲಿಯವರನ್ನು 1969ರಲ್ಲಿ ಆಗ ತಾನೇ ಸ್ಥಾಪನೆಗೊಂಡ ಟಿಸಿಎಸ್‌ಗೆ ಆಹ್ವಾನಿಸಿದರು. 

1968ರಲ್ಲಿಯೇ ಟಿಸಿಎಸ್‌ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಜೆ.ಆರ್‌.ಡಿ ಟಾಟಾ ಅವರ ಜಾಣ್ಮೆ ಮತ್ತು ಕೆಚ್ಚನ್ನು ಎಂಥವರೂ ಮೆಚ್ಚಲೇಬೇಕು. ಆ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮೈಕ್ರೊಸಾಫ್ಟ್‌ ಆಗಲಿ ಇಂಟೆಲ್‌ ಆಗಲಿ, ಸ್ಯಾಪ್‌, ಎಕ್ಸೆಂಚರ್, ಗೂಗಲ್‌ ಮುಂತಾದವುಗಳೇ ಆಗಲಿ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಅಂತಹ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಸಮಾಜ ಮತ್ತು ಅರ್ಥವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ನ ಪ್ರಯೋಜನವನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಕನಸನ್ನು ಟಾಟಾ ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದರು. 

ಇಂದು, ಜಗತ್ತಿನ ವ್ಯಾಪಾರದಲ್ಲಿ ಭಾರತವು ಐಟಿ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಭಾರತದ ಐ.ಟಿ. ಉದ್ಯಮವು ಇಂದು ಸುಮಾರು ₹15 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ವಾರ್ಷಿಕ ವಹಿವಾಟು ನಡೆಸುವಷ್ಟು ಬೆಳೆದಿದೆ. ಹೆಚ್ಚುತ್ತಲೇ ಇರುವ ನಮ್ಮ ತೈಲ ಮತ್ತು ಇತರ ಆಮದುಗಳಿಗೆ ಸಾಫ್ಟ‌ವೇರ್‌ ರಫ್ತಿನಿಂದ ಬರುವ ವರಮಾನವು ವಿದೇಶಿ ವಿನಿಮಯ ಒದಗಿಸಿಕೊಡುತ್ತಿದೆ. ಸಾಫ್ಟ‌ವೇರ್‌ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಥಮ ಸ್ಥಾನಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಅಕ್ಸೆಂಚರ್‌ ಮತ್ತು ಅಗ್ರಗಾಮಿ ಐಬಿಎಂ ಜತೆಗೆ ಟಿಸಿಎಸ್‌ ಇಂದು ನಿಕಟ ಸ್ಪರ್ಧೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಟಾಟಾ ಸಮೂಹದ ಮುಕುಟದಲ್ಲಿ ಟಿಸಿಎಸ್‌ ಅದ್ವಿತೀಯ ರತ್ನ. 

ಕೊಹ್ಲಿ ಅವರು ಟಿಸಿಎಸ್‌ ಚುಕ್ಕಾಣಿ ಹಿಡಿದಾಗ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಹೀಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಒಂದು ವರ್ಷ ಪೂರೈಸಿದ್ದ ಕಂಪನಿಗೆ ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುವಂತಹ ಸಾಧನೆಯೇನೂ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಕೆಲವೇ ಮಂದಿ ಕನ್ಸಲ್ಟೆಂಟ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಕಂಪನಿ ಕೆಲವು ಲಕ್ಷ ರೂಪಾಯಿಗಳ ನಷ್ಟದಲ್ಲಿತ್ತು. 1968–69ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಉಮೇದು ಇದ್ದವರು ಬಹಳ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಮುಂಬೈ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಇತರೆಡೆಗಳಲ್ಲಿನ ಸಂಭಾವ್ಯ ಗ್ರಾಹಕರನ್ನು ಕೊಹ್ಲಿ ಅವರು ಹುಡುಕಾಡತೊಡಗಿದರು: ಉತ್ತಮ ಡೈರೆಕ್ಟರಿಯನ್ನು ಎದುರು ನೋಡುತ್ತಿರುವ ದೂರಸಂಪರ್ಕ ಕಂಪನಿಗಳು; ಪರೀಕ್ಷೆಯ ಫಲಿತಾಂಶ ಮತ್ತು ಅಂಕಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ತ್ವರಿತವಾಗಿ ನೀಡಲು ಬಯಸುವ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳು; ಸಾವಿರಾರು ಗ್ರಾಹಕರ ಬಿಲ್‌ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಲು ತಿಣುಕಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಸೇವಾ ಕಂಪನಿಗಳು; ಲೆಕ್ಕಪತ್ರ ನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಸಂಕಷ್ಟಪಡುತ್ತಿದ್ದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ ಮತ್ತು ವಿಮಾ ಕಂಪನಿಗಳು; ಲೆಕ್ಕಪತ್ರ ಮತ್ತು ವೇತನ ಪಾವತಿ ನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ನೆರವು ನಿರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಯಾವುದೇ ಕಂಪನಿಗಳು ಮುಂತಾದವುಗಳೆಲ್ಲವೂ ಕೊಹ್ಲಿ ಅವರ ಗುರಿಯಾಗಿದ್ದವು. ಆದರೆ ವಿದೇಶಿ ವಿನಿಮಯ ಕೊರತೆಯಿಂದ ಬಳಲಿದ್ದ ಸರ್ಕಾರವು ದುಬಾರಿ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಆಮದನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ ಎಂಬುದು ಕೊಹ್ಲಿ ಎದುರಿಸಿದ ಮೊದಲ ತೊಡಕಾಗಿತ್ತು. 

ಭಾರಿ ಒತ್ತಡದ ಬಳಿಕ ಸರ್ಕಾರವು ಷರತ್ತುಬದ್ಧವಾದ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಅನುಮತಿ ನೀಡಿತು; ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳಿಗೆ ನೀಡುವ ಹಣಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿದೇಶಿ ವಿನಿಮಯವನ್ನು ಗಳಿಸಬೇಕು ಎಂಬುದು ಆ ಷರತ್ತು. ಹೀಗೆ, ಭಾರತದ ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ದೃಢವಾಗಿ ಕಾಲೂರಿಕೊಂಡೇ ಟಿಸಿಎಸ್‌ನ ಜಾಗತಿಕ ಪಯಣ ಆರಂಭವಾಯಿತು. 

ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಬಳಸುವ ಮೂಲಕ ವ್ಯಾಪಾರದಲ್ಲಿನ ದಕ್ಷತೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ತಮ್ಮ ತಂಡದ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಪ್ರತಿಭಾವಂತ ಎಂಜಿನಿಯರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರೋಗ್ರಾಮರ್‌ಗಳು ನೆರವಾಗಬಲ್ಲರು ಎಂಬುದನ್ನು ಶ್ರೀಮಂತ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದುತ್ತಿದ್ದ ದೇಶಗಳಿಗೆ ಮನವರಿಕೆ ಮಾಡಲು ಕೊಹ್ಲಿ ಪ್ರಪಂಚ ಸುತ್ತ ತೊಡಗಿದರು. ಈಗಾಗಲೇ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಬಳಸುತ್ತಿರುವವರಿಗೆ ಹೊಸ ಸಾಫ್ಟ‌ವೇರ್‌ ಒದಗಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಅವರ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಟಿಸಿಎಸ್‌ ನೆರವಾಗಬಲ್ಲುದು ಎಂದು ತುಂಬು ಹೃದಯದ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಿದರು. 

ಟಿಸಿಎಸ್‌ ಕೆಲಸವನ್ನು ಕಣ್ಣಾರೆ ನೋಡಬೇಕು ಎಂದು ಬಯಸಿದವರಿಗೆ, ತಮ್ಮ ಪ್ರತಿಭಾವಂತರ ತಂಡವನ್ನು ಗ್ರಾಹಕರ ಹತ್ತಿರವೇ ಕಳಹಿಸಲು ಕೊಹ್ಲಿ ಸಿದ್ಧವಿದ್ದರು. ನಿಗದಿತ ಗಡುವು ಮತ್ತು ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ ತೃಪ‍್ತಿಕರವಾಗಿ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸುವ ಖಾತರಿಯಲ್ಲಿ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಹೊರಗುತ್ತಿಗೆ ನೀಡುವಂತೆ ಕಂಪನಿಗಳ ಮನವರಿಕೆ ಸಾಧ್ಯವಾದರೆ, ಇದರಿಂದಾಗುವ ವೆಚ್ಚ ಕಡಿತವು ಎರಡೂ ಕಡೆಗಳಿಗೆ ಲಾಭದಾಯಕ ಎಂದೂ ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ತಿಳಿಸಿದರು.

ದೊಡ್ಡ ಐಟಿ ಯೋಜನೆಗಳ ಅನುಷ್ಠಾನ ಅಥವಾ ವ್ಯಾಪಾರ ವಿಸ್ತರಣೆಯ ಸವಾಲನ್ನು ಕೊಹ್ಲಿ ಎದುರಿಸಿದ್ದು ಹೇಗೆ? ಪ್ರೋಗ್ರಾಮಿಂಗ್‌ ಎಂಬುದು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಕುಶಲಕರ್ಮಿಯ ಕೆಲಸವನ್ನು ಹೋಲುವ ಚಟುವಟಿಕೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಸಾಫ್ಟ್ವವೇರ್‌ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ಕೈಗಾರಿಕೀಕರಣಗೊಳಿಸುವುದೇ ಇಲ್ಲಿನ ಪ್ರಮುಖ ಸವಾಲು ಆಗಿತ್ತು. ಪ್ರೋಗ್ರಾಮಿಂಗ್‌ ಮಾನದಂಡಗಳು, ಗುಣಮಟ್ಟದ ಮಾನದಂಡಗಳು, ಮಾಡ್ಯೂಲ್ ಗಳ‌ ರಚನೆ, ಕೆಲಸವನ್ನು ಘಟಕಗಳಾಗಿ ವಿಭಜಿಸುವ ಮೂಲಕ ಏಕಕಾಲಕ್ಕೆ ಹಲವರು ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಸ್ಥಿತಿ ನಿರ್ಮಾಣ, ಸಾಫ್ಟ್ವವೇರ್ ‌ ಘಟಕಗಳ ಸಿದ್ಧ ಲೈಬ್ರೆರಿ ರಚನೆ, ಸಾಫ್ಟ‌ವೇರ್‌ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳನ್ನು ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತಗೊಳಿಸುವುದು ಇತ್ಯಾದಿ ವಿಷಯಗಳು ಇದರಲ್ಲಿ ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದವು. ನಂತರದಲ್ಲಿ ಇದುವೇ ಸಾಫ್ಟ‌ವೇರ್‌ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌ ಎಂಬ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಹೆಸರಾಯಿತು.

ಸಮರ್ಥ ಸಾಫ್ಟವೇರ್‌ ತಂತ್ರಜ್ಞರು, ಯೋಜನಾ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪಕರು, ಎಂಜಿನಿಯರ್‌ಗಳು, ಗುಣಮಟ್ಟ ಪರಿಣತರು, ಮತ್ತು ಮಾನವ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ನಿರ್ವಾಹಕರ ದೊಡ್ಡ ಪಡೆಯನ್ನೇ ಕೊಹ್ಲಿ ಅವರು ಟಿಸಿಎಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿದರು. ಟಿಸಿಎಸ್‌ನ ಹೊರಗಿನವರೂ ಸ್ವಲ್ಪ ಕಾಲದಲ್ಲಿಯೇ ಇದೇ ವಿಧಾನವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲು ತೊಡಗಿದರು. ಭಾರತದ ಸಾಫ್ಟ‌ವೇರ್‌ ಉದ್ಯೋಗ ಜಾಗತಿಕ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ವಿದ್ಯಮಾನವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಿತು. ಟಿಸಿಎಸ್‌ನಿಂದ ಹೊರಬಂದು ಸ್ವಂತ ಐ.ಟಿ ಕಂಪನಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದವರು ಅಥವಾ ಬೇರೆ ಕಂಪನಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಇಒ, ಸಿಒಒ ಮತ್ತು ಸಿಟಿಒ ಹಾಗೂ ಮಧ್ಯಮ ಹಂತದ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ‌ ಮ್ಯಾನೇಜರ್‌ ಆದವರನ್ನು ಗಮನಿಸಿದರೆ, ಕೊಹ್ಲಿ ಅವರು ಕಟ್ಟಿದ್ದು ಟಿಸಿಎಸ್‌ ಅನ್ನು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ ಭಾರತದ ಇಡೀ ಐ.ಟಿ. ಉದ್ಯಮಕ್ಕೆ ಬೇಕಾದ ಮಾನವ ಸಂಪನ್ಮೂಲವನ್ನು ಎಂಬುದು ವೇದ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. 

1990ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿಯೇ ಕೊಹ್ಲಿ ಅವರು ವೈ2ಕೆ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದ್ದರು. ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಬಳಸುವ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯಿಂದ ಹೊರಗೆ ಬರಲೇಬೇಕಿತ್ತು. 2000ನೇ ಇಸವಿ ಜನವರಿ 1ರಂದು 12:01 ಗಂಟೆ ಆದ ಬಳಿಕವೂ ತಮ್ಮ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳು ಸರಿಯಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿವೆ ಎಂಬ ಖಾತರಿ ಬೇಕಿತ್ತು. ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯು ವ್ಯಾಪಾರವನ್ನೆಲ್ಲ ಅಲ್ಲೋಲಕಲ್ಲೋಲ ಮಾಡಿಬಿಡಬಹುದು ಎಂಬ ಭೀತಿ ಇತ್ತು. ವ್ಯಾಪಾರವು ಸುಗಮವಾಗಿ ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತದೆ ಎಂಬುದರ ಖಾತರಿಗೆ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂಗಳ ಕೋಟ್ಯಂತರ ಸಾಲು ಕೋಡ್‌ಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಬೇಕಿತ್ತು. ಈ ಕೆಲಸವು ಹೊಸ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭಕ್ಕೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಮುಂಚಿತವಾಗಿಯೇ ಆಗಬೇಕಿತ್ತು. 

ಈ ಕೋಡ್‌ ಲೋಪವನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಿದ್ದೇ ಟಿಸಿಎಸ್‌ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಇತರ ಹಲವು ಸಣ್ಣ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ಐ.ಟಿ ಕಂಪನಿಗಳ ವರಮಾನದಲ್ಲಿನ ನೆಗೆತಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ಎಂಬುದನ್ನು ವ್ಯಾಪಾರೋದ್ಯಮ ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ಗುರುತಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ, 2–3 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಟಿಸಿಎಸ್‌ 70 ಕೋಟಿ ಸಾಲು ಕೋಡ್‌ಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿ ಸರಿಪಡಿಸಿತು ಮತ್ತು ಇದು ಆಗ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಇದ್ದ ಒಟ್ಟು ಕೋಡ್‌ಗಳ ಶೇ 30ರಷ್ಟು ಎಂಬುದು ಬಹಳಷ್ಟು ಜನರಿಗೆ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ. ಕೊಹ್ಲಿ, ಅವರ ಕೈಕೆಳಗೆ ಬೆಳೆದ ಎಸ್‌. ರಾಮದೊರೈ, ಎಸ್‌. ಮಹಾಲಿಂಗಂ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ವಿಭಾಗದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಕೇಶವ ನೊರಿ ಅವರು ಈ ಸಮಸ್ಯೆ ಪರಿಹಾರಕ್ಕೆ ಅನ್ವಯಿಸಿದ ಸಿಸ್ಟಮ್‌ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌ ಮತ್ತು ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್‌ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌ನ ಜಾಣ್ಮೆಯೇ ಈ ಯಶಸ್ಸಿನ ಹಿಂದಿನ ರಹಸ್ಯ. 

ವೈ2ಕೆ ಸಮಸ್ಯೆ ಪರಿಹಾರದ ಬಳಿಕ, ಗ್ರಾಹಕರ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್‌ಗಳನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ಉತ್ತಮಪಡಿಸುವತ್ತ ಟಿಸಿಎಸ್‌ ಗಮನ ಹರಿಸಿತು. ಆ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಗ್ರಾಹಕರ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಒಳಹೊರಗೆಲ್ಲ ಟಿಸಿಎಸ್‌ಗೆ ಗೊತ್ತಿತ್ತು! ಮುಂದಿನ ಮೂರು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಅಂದರೆ 2003ರಲ್ಲಿ ಟಿಸಿಎಸ್‌ ವರಮಾನವು ನೂರು ಕೋಟಿ ಡಾಲರ್‌ (ಈಗಿನ ದರದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ₹ 7,400 ಕೋಟಿ). ಈ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಬೆಳೆದ ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್‌ ಕಂಪನಿ ಎಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧಿ ಪಡೆಯಿತು. 

ಡಾಲರ್‌ನಲ್ಲಿ ವರಮಾನ ಗಳಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಅಷ್ಟೂ ದಿನಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಕೊಹ್ಲಿ, ಅವರ ನಂತರ ಬಂದ ಸಿಇಒಗಳಾದ ಎಸ್‌. ರಾಮದೊರೆ ಮತ್ತು ಎನ್‌. ಚಂದ್ರಶೇಖರನ್‌ ಅವರು ಭಾರತದ ಅರ್ಥ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ಸಮಾಜವನ್ನು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಬಳಕೆಯ ಮೂಲಕ ಆಧುನಿಕಗೊಳಿಸಬೇಕು ಎಂಬ ಜೆ.ಆರ್‌.ಡಿ ಟಾಟಾ ಅವರ ಮೂಲ ಧ್ಯೇಯದಿಂದ ಕಣ್ಣು ತೆಗೆದಿರಲೇ ಇಲ್ಲ. 

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಐ.ಟಿ. ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ಹಣವೇ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಡಿಜಿಟಲ್‌ ಇಂಡಿಯಾದಿಂದ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನಿರುದ್ಯೋಗ ಸಮಸ್ಯೆ ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗಬಹುದು ಎಂಬ ರಾಜಕೀಯ ನಾಯಕರ ಭೀತಿ ಮತ್ತು  ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರಶಾಹಿಯ  ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಟಿಸಿಎಸ್‌ ಹೆಜ್ಜೆ ಮುಂದಿಟ್ಟಿತು. ಮುಂದುವರಿದ ಹಲವು ದೇಶಗಳಿಗಿಂತ ಭಾರತದ ಹತ್ತಾರು ಕಂಪನಿಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಬಳಸುತ್ತಿರುವುದರ ಹಿಂದೆ ಕೊಹ್ಲಿ, ರಾಮದೊರೆ ಮತ್ತು ಚಂದ್ರಶೇಖರನ್‌ ಅವರ ಶ್ರಮವಿದೆ. ಇದು ಸಾಮಾಜಿಕ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ ನೀತಿಯ ಜತೆಗೆ ವ್ಯಾಪಾರದ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರವೂ ಹೌದು.  

ಕೆಲ ಮ್ವುಅಟ್ಟಿಗೆ ಡಾಲರ್ ಲಾಭವನ್ನು ಕಡೆಗಣಿಸಿಯೂ ಟಿಸಿಎಸ್ ಭಾರತವನ್ನು ಡಿಜಿಟಲೀಕರಣ ಮಾಡಿದ್ದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ದೇಶವು 19ನೇ ಶತಮಾನದಿಂದ ನೇರವಾಗಿ 21ನೇ ಶತಮಾನಕ್ಕೆ ನೆಗೆಯಿತು. ಬೃಹತ್‌ ಮತ್ತು ಅತ್ಯಂತ ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ಡಿಜಿಟಲ್‌ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟುವ ಅನುಭವವೂ ಟಿಸಿಎಸ್‌ಗೆ ಸಿಕ್ಕಿತು. 

1995–96ರಲ್ಲಿ ಕೊಹ್ಲಿ ಅವರು ಟಿಸಿಎಸ್‌ನ ಸಿಇಒ ಹುದ್ದೆಯಿಂದ ನಿರ್ಗಮಿಸಿ, ಸಂಸ್ಥೆಯ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕೇತರ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರಾದರು. ಸುಲಲಿತ ಅಧಿಕಾರ ಹಸ್ತಾಂತರದ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿಯೂ ಅವರು ಮೇಲ್ಪಂಕ್ತಿ ಹಾಕಿಕೊಟ್ಟರು. ಈ ರೀತಿಯ ಅಧಿಕಾರ ಹಸ್ತಾಂತರವು ಭಾರತದ ಹಲವು ಕಂಪನಿಗಳ ಕೊರತೆಯಾಗಿದೆ. ಟಿಸಿಎಸ್‌ನ 52 ವರ್ಷಗಳ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಕ ಪಿ.ಎಂ. ಅಗರ್‌ವಾಲ್‌ ಸೇರಿದಂತೆ ಸಿಇಒ ಆದವರು ಐವರು ಮಾತ್ರ.

1999ರಲ್ಲಿ ಕೊಹ್ಲಿ ಅವರು ಟಿಸಿಎಸ್‌ನಿಂದ ಔಪಚಾರಿಕವಾಗಿ ನಿವೃತ್ತರಾದರು. ಟಾಟಾ ಕಂಪನಿಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಇಡೀ ದೇಶಕ್ಕೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ಮತ್ತು ಸಮಸ್ಯೆ ಪರಿಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಸಲಹೆ ನೀಡುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿದರು. ಅವರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಿಂದ ಹೇಗೆಲ್ಲ ಪ್ರಯೋಜನ ಪಡೆದಿದ್ದೇವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಟಾಟಾ ಸನ್ಸ್‌ನ ಈಗಿನ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಎನ್‌.ಚಂದ್ರಶೇಖರನ್‌ ಸೇರಿ ಅನೇಕ ಉದ್ಯಮಿಗಳು, ಶಿಕ್ಷಣ ತಜ್ಣ್ರರು ಬಹಿರಂಗವಾಗಿಯೇ ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. 

ಡಿಜಿಟಲ್‌ ಇಂಡಿಯಾದ ಸ್ಥಿತಿ ಬಗ್ಗೆ ಕೊಹ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ತೃಪ್ತಿ ಇರಲಿಲ್ಲ. ‘ಇಂಡಿಕ್‌ ಕಂಪ್ಯೂಟಿಂಗ್‌’ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಬೇಕು, ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲದ, ಭಾರತೀಯ ಭಾಷೆ ಬಳಸುವವರಿಗೆ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಬಳಕೆ ಕೈಗೆಟುಕಿ, ಡಿಜಿಟಲ್‌ ಕಂದರ ನಿವಾರಣೆಯಾಗಬೇಕು ಎಂಬುದು ಅವರ ಬಯಕೆಯಾಗಿತ್ತು. ಇಂತಹ ದಾರ್ಶನಿಕ ನಾಯಕನ ಬದುಕಿನ ಎಲ್ಲ ಆಯಾಮಗಳನ್ನು ಒಂದು ಲೇಖನದಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿಕೊಡುವುದು ಸುಲಭವಲ್ಲ. ನರಿಮನ್‌ ಪಾಯಿಂಟ್‌ನ ಏರ್‌ ಇಂಡಿಯಾ ಕಟ್ಟಡದ 11ನೇ ಮಹಡಿಯಲ್ಲಿ ಅವರು 2020ರ ಮಾರ್ಚ್‌ 16ರವರೆಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ್ದರು. ಕುಟುಂಬದ ಜತೆಗೆ ತಮ್ಮ 96ನೇ ಹುಟ್ಟುಹಬ್ಬ ಆಚರಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಅಲ್ಲಿಂದ ಇಳಿದು ಹೋಗಿದ್ದರು. 

ನಂತರ ಬಂದದ್ದೇ ಕೋವಿಡ್‌ ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ತಡೆಗಾಗಿ ಲಾಕ್‌ಡೌನ್‌. ಅವರು ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಫ್ಲ್ಯಾಟ್‌ಗೆ ಸೀಮಿತರಾಗಬೇಕಾಯಿತು. ವಯಸ್ಸಾಗಿತ್ತು ಎನ್ನುವುದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕಚೇರಿಗೆ, ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಹೋಗಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲ ಎಂಬ ನಿರ್ಬಂಧವೇ ಅವರನ್ನು ಹಣ್ಣು ಮಾಡಿರಬಹುದೇನೋ. ಇಲ್ಲದೇ ಇದ್ದರೆ, ಭಾರತರತ್ನ ವಿಶ್ವೇಶರಯ್ಯ ಅವರಂತೆ ಈ ಕರ್ಮಯೋಗಿಯೂ ಶತಾಯುಷಿ ಆಗುತ್ತಿದ್ದರು. ಕೊಹ್ಲಿ ಅವರ ನಿಧನದೊಂದಿಗೆ ಭಾರತವು ದಾರ್ಶನಿಕ ರಾಷ್ಟ್ರ ನಿರ್ಮಾತೃವೊಬ್ಬರನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದೆ. 

(ಲೇಖಕ ಶಿವಾನಂದ ಕಣವಿ, ಟಿಸಿಎಸ್‌ನ ಮಾಜಿ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷ, ಗ್ರಂಥಕತೃ ಮತ್ತು ನಿಯಾಸ್ ನಲ್ಲಿ ಅತಿಥಿ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ)

Obituary F C Kohli (1924-2020)

 

Frontiersman

F C Kohli (March 19, 1924-Nov 26, 2020)

Photo Credit: Palashranjan Bhaumick

(Excerpts of this obituary appeared in Business India magazine Nov 30-Dec 13, 2020

(Rediff.com is publishing this obituary tribute in instalments: 1) https://www.rediff.com/business/special/fc-kohli-the-visionary-who-made-indian-it-industry-global/20201202.htm  2) https://www.rediff.com/business/special/how-f-c-kohli-and-tcs-conquered-the-world/20201207.htm )

Faqir Chand Kohli was a frontiersman literally and metaphorically.

He was born as the youngest son of Gobindram Kohli and Bhagwanti Devi on March 19, 1924 in Peshawar, North West Frontier Province of undivided India (now part of Khyber Pakhtunkhwa in Pakistan) . Gobindram Kohli was a self made businessman who started small and grew a prosperous drapery and clothing business, "Kriparam Drapers" in Peshawar Cantonment that became the most reputed and sought after firm in North India for various types of European clothing. It had a large clientele consisting of officers of the British military and Civil Services as well as Indian elite.

His eldest brother Devraj Kohli mentored him and encouraged him to take academics seriously. When Kohli topped his Matriculation from the NWFP his brother pushed him to join Government College, Lahore, then a cradle of higher education in North India. The alumni list of Government College Lahore reads like the "who's who" of the Indian subcontinent of 20th century in films, literature, politics, military as well as in civil services.

 On graduating from college in flying colours with a BA and a BSc (honours) in Physics in 1944, Kohli was distraught because he had just lost his father during exams. Disturbed, he toyed with joining the Indian Navy as an Officer and after few months of training at Nowgong Cantonment near Jhansi and passing all the exams, had second thoughts when he was chosen by the Government of North West Frontier Province for a scholarship to study Engineering at the Queens University, Kingston, Canada. Kohli chose Electrical Engineering at Queens and after BS had a short stint at General Electric, Canada.

He was keen to get a masters in Power Engineering so took permission from the Government of India and stayed back. He self financed his study at MIT, Cambridge, Massachusetts for a Masters in Power Engineering. There he was also exposed to the new fangled subject of System Engineering which grew during WWII. MIT was a pioneer in introducing a course at MS level in System Engineering and Control Systems. Knowledge hungry Kohli took full advantage.

This early exposure to System Engineering at MIT had a far reaching influence on Kohli's thinking in the rest of his engineering career.

On completing his masters at MIT, he was surprised to find a suggestion by Indian Government representatives in US to consider joining Tata Electric Companies which was a private sector company that had pioneered electricity generation, transmission and distribution in Bombay, Pune, and surrounding cities of Thane, Kalyan etc.

He accepted the suggestion though he did not know much about Tata Group at that time and joined Ebasco International, in New York. Ebasco were then a leading consulting company for power projects in North and South America and were also technical Managing Agents for Tata Electric Companies at Bombay. He had intensive practical training with them in New York, Connecticut, Massachusetts etc. before leaving for India in 1951.

While he was pursuing higher education in North America his family had lost all their property and business during partition and had moved to Lucknow and Delhi. The mayhem and anarchy of partition shocked him and hurt him deeply since he had seen a different peaceful coexistence and friendship between Hindus, Sikhs and Muslims both at Peshawar and Lahore all his life till he left for North America in 1944.

But the Kohlis were a forward looking family without wasting energy in anger, self pity and nostalgia. He took heart from the positive attitude of his mother and elder brother and mentor and plunged himself in the new life at Tata Electric Companies, Mumbai. He spent long hours at Kalyan, Khopoli, Lonavala, Parel, Dharavi learning all about the hydroelectric generating stations, load dispatch centre, receiving stations and at the head office in Bombay House near today's Hutatma Chowk in south Mumbai. He was given the task by engineers at Ebasco International stationed at Mumbai to modernise Load Dispatch after learning everything about the entire generation, transmission and distribution system as well as the practices at Tata Electric.

He did an admirable job of it and the proof of the pudding is in the high quality (stable voltage and fixed frequency) of uninterrupted power that Mumbai City gets for the last five  decades or more. It has been rated by many power aficionados as equal to or better than that of New York City.

Tata Electric was already a tech savy company before Kohli entered it. For example when North America was using 64 KV transmission lines Tata Electric was using 110 KV and General Electric had to manufacture appropriate circuit breakers specially for Tata Electric and so on.

While at Tata Electric, in the '50s Kohli was introduced to another power engineer and passionate educationist, P K Kelkar. Kelkar was then the principal of VJTI, the top engineering college in Mumbai. Kohli immediately involved himself in engineering education which lasted his lifetime. He pioneered the first course in System Engineering and Control Systems at VJTI at MTech level in 1956 lecturing there during the weekend. Kelkar and Kohli's friendship evolved and when Kelkar was called upon by the Government of India to first establish Indian Institute of Technology Bombay and later Indian Institute of Technology, Kanpur; Kohli was enthusiastically by Kelkar's side and actively scouted abroad recruits to the faculty of electrical engineering both at IIT Bombay and IIT Kanpur. 

It is well known that IITs have played a major role in the IT revolution in India as well as in the Silicon Valley. Indeed many engineers that joined Kohli at TCS later in the 70s were IIT Bombay and IIT Kanpur products and so also were N R Narayanamurthy and Nandan Nilekani who founded Infosys in the 80s. 

As engineering education and Computer Science proliferated in the last 30 years the the quantitative out put was explosive but the quality of graduates left much to be desired. Kohli and his team at TCS hence broadedend their interaction from IITs and IIMs to over 200 engineering colleges and involved themselves in faculty development, curriculum modernisation, R&D collaboration and sponsorship etc. etc. Some cynics might call this mere supply chain management but the concrete impact of the Academic Interaction Program of TCS has been salutory on engineering education.

While still at Tata Electric, knowledge hungry Kohli enroled himself for a course at IITK for computer programming in 1963 when IITK acquired its first IBM 1620 computer. Later in 1964 when TIFR (Tata Institute of Fundamental Research), Mumbai brought in a CDC 3600 mainframe computer as a central computing facility not only for its scientists but also for outside users as a time sharing facility, Kohli enroled many of his colleagues from Tata Electric for courses in programming at TIFR. Between 1964 and 1966, Tata Eletcric became the biggest single user of the main frame computer at TIFR for all its needs consuming as much as 25% of Computer time. In 1966 Tata Electric persuaded the Central Water and Power Commission to allow it to import a computer exclusively for its own use and became the first power company in Asia and only the third in the world to use a digital computer for Load Dispatch and other network management issues. 

After having studied the issues regarding power transmission in Mumbai and India he wrote a technical paper in 1961 in IEEE Journal, recommending that in order to build a national power grid the government should invest in 400KV or 500KV transmission lines to achieve maximum efficiency and economy. The result is what we see today as PGCIL (Power Grid Corporation of India).

Till recently seeing the problems in Indian power sector and especially the enormous wastage in transmission and distribution losses he mooted time and again that nation's top power engineering academics at IITs, IISc etc should setup a consulting group to help the state and central organisations in the power sector. He kept in touch with bright IIT faculty in the subject even in his 90s.

Thus the frontiersman remained at the frontier of power engineering.

Kohli also pushed for the creation of a community of engineers to solve both technical and societal problems. He actively associated himself with the largest and the most prestigious such organisation of professional engineers in the world, IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers), which has today nearly 500,000 members worldwide. He worked tirelessly to expand IEEE activities and membership in India. This helped Indian engineers and engineering students and faculty enter the global arena on equal intellectual footing with their global peers. IEEE honoured him with its prestigious Founders Medal in 2012. The first Indian to be thus honoured.

After seeing Kohli's pioneering adoption of computers to power engineering, J R D Tata, Nani Palkhivala and P M Agrawala invited Kohli to join the fledgling TCS in 1969.

One should appreciate the sagacity and audacity of JRD and Palkhivala in founding TCS as a division of Tata Sons on April 1, 1968. At that time there was no Microsoft or Intel, SAP or Accenture, much less Google et al. Hewlett Packard whose evolution near Palo Alto, California seeded the birth of the Silicon Valley, was then a lab equipment making company producing oscilloscopes and oscillators. 

In this situation the founders of TCS were dreaming of bringing the benefits of Computers, to Indian society and economy. They wanted TCS to develop applications using the computers made by a handful of companies viz IBM, Digital Equipment, Burroughs and ICL (UK).

JRD and Palkhivala were business visionaries but not techies. They needed a person who could build and execute their vision: a frontiersman; a problem solver and an institution builder.

It was their and India's good fortune that Faqir Chand Kohli more than measured up to their requirements and indeed laid the foundation to take TCS to unimaginable heights and to the giant success that it is today. In that process he helped create the technique, the systems, human resources and the ecosystem of a whole Industry that has caught the rest of the nations by surprise and admiration and envy.

Today in the world of global business India is a synonym for IT services. Indian IT industry is nearing $200 billion in size and it is Indian IT services exports that are virtually financing our growing oil and other imports.

By far the biggest achievement of Kohli has been the building of TCS (Tata Consultancy Services) which is today neck and neck with Accenture and the fabled IBM in terms of number of engineers working in it (nearly half a million) as well as in market valuation. TCS is the unrivalled Jewel in the Crown of Tata Group.

However when Kohli took over TCS, it had completed one year with not much to show. It had a dozen consultants and had made a loss of a few lakhs.  Clearly there were not many takers for computer services in India in 1968-69. According to an apocryphal story of that period, when Kohli first entered TCS he did not find his colleagues in the office at Nariman Point. Puzzled but shrewd Kohli went outside a popular movie theatre opposite Churchgate station at Matinee timings and lo and behold he saw the entire consulting staff emerging from it after the show !

From those early days in 1969, brick by brick Kohli built a team of techies; recruited bright engineers, Chartered Accountants, science and math postgraduates, as a matter of fact anyone who looked smart and hard working enough to his sharp gaze. Then he went looking for prospective clients in Mumbai and rest of India: telephone companies looking for a better Directory; Universities looking for faster exam results and mark sheets; utilities struggling with billing their thousands of consumers; banks and insurance companies struggling to manage their ledgers and reconciliation; anyone looking for help in accounting and payroll etc etc. He used a couple of ICL machines which were already in Tata fold. As work started flowing in, TCS needed the newer and more powerful machines.

At that time IBM was already entrenched in India selling and leasing their machines to academia and government, shrewd Kohli looked for a new partner and he found it in Burroughs which at that time had no presence in India and also had a technically better machine than IBM and was looking to expand. The first obstacle he found was the forex starved government trying to recover from 50% devaluation of Indian rupee vis a vis dollar at World Bank's behest in 1966-67 and per force did not encourage anyone importing expensive computers.

After intensive lobbying the government provisionally approved Kohli's request provided TCS earned more foreign exchange than what it paid to import the computer. Thus started TCS' outward journey, while keeping its feet firmly on Indian ground.

Kohli started scouting the world market in developed and developing countries charming his way into senior executives' offices flashing his MIT and IEEE credentials, trying to convince them that his team of bright engineers and programmers in India could help their businesses achieve better efficiency using computers. And if they are already using computers then TCS could write new software solutions or fix problems in old ones etc etc.

If the client preferred to see TCS in action in front of his eyes then Kohli was ready to send his best and brightest abroad to client sites and if he could charm them to agree to outsource the project to India with a guarantee of satisfactory completion, in time and within budget, thereby cutting costs to both parties then all the better and so on.

 The recession hit global companies after the OPEC oil shock in 1973 started trusting him and TCS team stood and delivered to the delight of clients. Immediately Kohli sent S Mahalingam to establish TCS in UK and S Ramadorai to establish TCS in North America. It was through slow, painstaking and relentless work that Kohli and his bright team started getting client recognition and projects. It was high quality work at much lower cost than before thereby not only warming the cockles of the hearts of clients' IT departments but more importantly their CFOs.

 How did Kohli go about solving the problem of large project execution or scaling up business ? Here he ingeniously applied his knowledge of System Engineering gained at MIT two decades earlier. He realised that programming was an essentially artisan like activity. Each programmer had his own logic and way of devising the solution, it was not a team effort, it could not be replicated and it could not even be fixed or improved by a different person.

So the challenge was to industrialise software development. It involved setting up programming standards, quality standards, modular architecture, breaking the problem into components that could be developed by several people simultaneously, readymade libraries of software components, automating some aspects of software development and maintenance and so on and so forth. This later came to be known as software engineering.

Extending the lessons of 300 year old manufacturing; amply demonstrated by Henry Ford's assembly line and Toyota's Just in Time and distributed manufacturing and co-engineering etc to software development, Kohli and his able team of lieutenants rubbed shoulders with global giants like IBM and showed their mettle in setting up the entire ecosystem in house. 

 This created a phalanx of able software architects, project managers, performance engineers, quality experts, people managers inside TCS. It also created a couple of hundred  confident IT leaders within TCS. Soon others outside TCS started following similar methodology and Indian IT started becoming a phenomenon. The sheer number of TCSers who went on to found new IT companies or who became CEOs, COOs and CTOs as well as middle level project managers in other IT companies shows that Kohli not only built TCS but the human resources created by him also helped create a whole industry.

Today every IT company of the world wants to hire Indian talent not because of labour arbitrage but because of the unparalleled quantity and quality of software engineering talent. In a way what Kohli and TCS innovated and which Indian IT industry adopted has been a disruptive business innovation in Global IT. The late Clayton Christensen who coined the term "disruptive innovation" at Harvard Business School much later would certainly nod his admiration and approval from the heavens.

In the last two decades China opened up its doors to TCS and other Indian IT companies and rolled out the red carpet, precisely to learn from them and get their Chinese software engineers trained. The author was eye witness to Chinese PM, Wen Jiabao admitting as much when he visited TCS office in Bengaluru in April 2005.

Interestingly Kohli not only learnt certain concepts from manufacturing and brought them into IT services but also firmly believed that manufacturing will be further revolutionised by IT. Hence when JRD, Palkhivala and Kohli decided to establish an R&D centre for TCS in 1981 they wanted it to be different from the existing R&D centres in the public or private sectors. Tata Research Design & Development Centre (TRDDC) which was thus established at Pune, had not only a software engineering group headed by Kesav Nori, but the over all director was E C Subbarao a renowned material scientist. Thus Kohli encouraged research and development into manufacturing, material science side by side with software engineering. TRDDC came up with several innovations in Tata Steel, Hindustan Zinc, Hindustan Copper and the cement industry besides a veritable arsenal of software tools that were the envy of IT pioneers like IBM.

 This work to lay the foundation of Indian IT services took TCS about 25 years. Then in the early nineties Kohli spotted a once in a lifetime opportunity; the impending Y2K problem for global users  of computers. All major computer users: Air Lines, Utilities, Banks, stock exchanges, global corporations etc etc wanted to make sure that all their computer software will continue to work as before when the clock struck 12:00:01  am on 1st Jan 2000. There were fears that the computers would go to potentially disastrous 1 Jan 00 and not 1 Jan 2000. To be hundred percent sure of smooth business continuity billions of lines of computer programs had to be checked. And that too well in advance of the beginning of the new millennium.

Many business historians have noted that correcting this code led to spurt in TCS revenue and also of other Indian IT companies big and small. But few know that TCS alone processed over 700 million lines of code in 2-3 years that is almost 30% of global code. However the secret of TCS success in this too is due to ingenious System Engineering and Software Engineering that Kohli and his proteges S Ramadorai, S Mahalingam and R&D head Kesav Nori applied to the problem.

TCS developed software tools that scanned any program that was fed to them, automatically found where the date field appeared and changed it to four digits while making sure of the integrity of the rest of software so that after 1999 which appeared in the old code as 99 it would not become 00 but correctly 2000. Equipped with such in house software automation tools developed by the team at TRDDC (Tata Research Design and Development Centre), their R&D centre at Pune, they set up a Software Factory in Chennai and achieved to the clients' satisfaction what looked unachievable.

 In the bargain they had gone into the heart of all the critical systems of most of Fortune 500 companies. So when the Y2K problem was fixed they went back and proposed other improvements in clients' software whose innards were already known to them ! TCS never looked back from there and within 3 years, in 2003 hit a $1 billion in revenue. The first Indian IT company to do so.

All along, while earning dollar revenues Kohli and S Ramadorai and N Chandrasekharan who followed Kohli as CEOs never took their eyes off the original intent of founders, JRD and Palkhivala, viz modernise Indian economy and society using computers.

Though there was hardly any money to be made in IT projects in India, TCS trudged through government bureaucracy and misplaced political fear of unemployment to build Digital India. Today if India's banks, insurance companies, stock exchanges, depositories, commodity markets, forex markets, manufacturing, small and medium businesses, government to citizen services etc etc are enviably digital, compared to many other advanced countries, then the nation owes a lot to Kohli and the engineers he mentored like Ramadorai and Chandrasekharan.

This was socially responsible policy but also a brilliant business strategy.

Digitising India even at the cost of some profits not only made many aspects of Indian life jump straight from the 19th to the 21st century but also gave the experience to TCS of building large and complex digital systems from the bottoms up. This gave them much needed testimonials to bid for complex international projects and win them against the stiffest competition.

For example if you have successfully built the core banking system for the State Bank of India with more than 400 million accounts and 14000 branches, at times located in totally inadequate rural surroundings with highly challenged power and telecom infrastructure,  then you can surely build one for any other foreign bank? After all the entire population of US is less than 400 million and the largest bank in the world the Citi group has less than 3000 branches ! Today TCS is a veritable powerhouse in global banking, insurance and financial services.

When Kohli had to step down as CEO of TCS and assume the non executive role of Vice Chairman in 1995-96 he also set an example of smooth methodical succession planning. A feature absent in many Indian companies. Thus in its 52 years of history TCS has had less than 5 CEOs including the founding P M Agrawala.

Kohli evaluated about half a dozen prospective candidates who could take his place. He  methodically graded their abilities in various aspects of leadership and then armed with objective, quantitative notes chose S Ramadorai as the next CEO. He also called the others individually and showed them their scores and why they lost out so that there could be no room for rancour or allegations of favouritism and arbitrariness. He wished that they continue in TCS and help Ramadorai as able support but when someone expressed their wish to leave for better leadership opportunities elsewhere, he regretfully let them go while wishing them well.

In the year 1999 Kohli formally retired from TCS. But not from mentoring and problem solving not only for the Tatas but also for the nation. Many professionals from diverse fields and companies including the current chairman of Tata Sons, N Chandrasekharan have publicly acknowledged how they benefitted from his mentoring.

One of his passions was to remove the scourge of illiteracy from India in a short period of time. he applied himself to the problem and using the assistance of P N Murthy and Kesav Nori came out with a brilliant solution that could teach any adult to read any language with just 40 hours of instruction using the most elementary discarded second hand PC. This software which was called CBFL (Computer Based Functional Literacy) demonstrated its usefulness when it was used in several districts of India by enthusiastic District Collectors to make hundreds of thousands of adults functionally literate. 

It so impressed the visiting First Lady of South Africa that she requested TCS to adapt it to teach some of the less spoken languages in South Africa and the TCS team happily obliged. Kohli and TCS have given the software away free. However it's sad that the bureaucrats in the government of India are yet to recognise its revolutionary potential and adopt it to make India fully functionally literate in less than 5 years.

At the turn of the century, some politicians started calling India pompously an ‘IT Superpower’. However the man who started it all was far removed from such empty pomposity. He weighed his words and actions alike.

He patiently advocated in all forums that India cannot be a significant player on the global technology map without a developed hardware industry. India missed the micro chip revolution mainly due to autarkic policies of the government in the 60s and 70s. Later the global chip industry evolved into a design and testing segment and a chip fabrication segment. Kohli advocated developing appropriate courses in IITs and other engineering colleges to develop the human resources for high-end chip design and testing which actually constitutes about 80% of value. As a result India has become home to a thriving chip design and testing industry.

A passion for Kohli has been improving the standards of engineering education. Twenty five years ago, in the mid '90s he started advocating that a handful of IITs are insufficient and at least 50 existing engineering colleges in India have the potential to reach the IIT standards if appropriate investments are made and guidance provided . Though the Government of India ignored his far reaching proposal, he was tasked by the Government of Maharashtra to identify such colleges in Maharashtra and put in motion a plan to upgrade them to IIT standards.

A committee headed by Kohli identified four such colleges for upgradation. He then took up the challenge, coming up with a gap analysis report and also engaged himself as an active chairman of the board to raise the standard of College of Engineering at Pune, a 150 year old institution, an alma mater of such illustrious names like M Visvesvaraya, C K N Patel, Thomas Kailath, Hatim Tyabji et al. but which had since then gone downhill.

He gave them a systematic road map, handpicked Anil Sahasrabuddhe from IIT Guwahati as director (currently Chairman AICTE) mentored them step by step to achieve parity with IITs in undergraduate and post graduate engineering education in about 5 years time.

Kohli was not content with the state of Digital India, though it has developed spectacularly in the last two decades. He persistently advocated focused efforts to develop Indic Computing so that over the 90% of India’s population which does not know English and carries out its business in Indian languages would then cross the digital divide. “And then you will see a genuine digital revolution”, he often said.

Kohli was unafraid to be contrarian. For example when much dust was raised over organized retail of both Indian and foreign pedigree, as possibly threatening the livelihood of small businesses and especially retailers; he advocated the development of appropriate IT tools to help small businessmen and traders. Combining affordable IT with their native ingenuity and entrepreneurship he believed would enable Indian small businesses match anyone and thrive.

This was typical of Kohli, when faced with a problem he never regressed into defensive strategies nor engaged in empty bravado but advocated appropriate technological and societal solutions.

It is difficult to capture such a  visionary and leader in a few pages in an obit. It suffices to recall that he worked in TCS office on the 11th floor of Air India building at Nariman Point till March 16, 2020 and then he left to celebrate his 96th birthday with his family.

Then came the lockdown due to Covid pandemic and he was forced to confine himself to his flat nearby. I suspect the restrictions and not being able to go to his office and work pulled him down more than aging. I was sure that this Karmayogi would be a centurian like another engineer Bharat Ratna, M Visvesvaraya.

In Kohli's passing away India has lost a visionary and a nation builder. Our deepest condolences to his family and an army of colleagues and admirers.

Shivanand Kanavi

(Author is former VP TCS, author and Business Journalist)